Je droomt van een sterrenbestaan als actrice. Op Broadway. West End. In iets van William Shakespeare. Bertolt Brecht. Van Samuel Beckett anders. Met de aanbiedingen wil het alleen niet zo vlotten en de huur moet natuurlijk wel worden betaald. Dus dan accepteer je een rol in een tamponreclame. Toch? Het zijn niet de minste namen die hun carrière begonnen door tampons of maandverband te promoten. Soms zonder dat zij daar überhaupt zeggenschap over hadden. En soms is het gewoon andersom. Dan ben je al beroemd en krijg je een aanbod dat je niet kunt weerstaan.

Reclame maken voor maandverband is een vak apart. Fabrikanten hadden het niet makkelijk. Wat producenten van alcohol en tabak nu overkomt, overkwam tamponmakers vroeger. Je mocht er maar mondjesmaat of zelfs helemaal niet voor adverteren. Tijdschriften weigerden advertenties. Reclame die wel kans had om door de ballotagecommissie te komen had een medische ondertoon.

De allereerste tijdschriftadvertentie van Kotex in 1921 laat bijvoorbeeld verpleegsters zien, en legt het accent op hygiënisch, veilig en op goedgekeurd door artsen. Er werd meteen stevig ingezet op het feit dat vrouwen een probleem hadden dat discreet kon worden opgelost. Heel discreet. Johnson & Johnson adverteerde in 1928 in het Amerikaanse Ladies Home Journal zelfs met coupons die je zwijgend aan een winkelbediende kon overhandigen.

1 Lee Miller voor Kotex (1928)

De eerste vrouw van vlees en menstruatiebloed die in een tijdschriftadvertentie voor maandverband figureerde was Elizabeth ‘Lee’ Miller (1907-1977). En dat was per ongeluk. In de jaren twintig was Lee namelijk een succesvol fotomodel in New York. Toen fotograaf Edward Steichen in 1928 stockbeeld van haar aan Kotex verkocht, werd dat vervolgens gebruikt voor een tijdschriftenadvertentie. Voor maandverband.

Miller was not amused – de bijnaam Kotex Girl zou haar nog lang achtervolgen – maar had geen poot om op te staan, want ze had een contract getekend. Half Amerika stond trouwens op zijn achterste benen. Welke fatsoenlijke vrouw haalde het in haar hoofd zich met maandverband te afficheren? Later zou Lee Miller – die in 1928 naar Parijs vertrok, waar ze de muze werd van de wereldberoemde fotograaf Man Ray, en later zelf naam maakte als oorlogscorrespondent voor Vogue – zeggen dat ze blij was dat ze een taboe had kunnen doorbreken.

2  Sylvia Kristel voor o.b. (1975)

Ook de Nederlandse actrice Sylvia Kristel (1952-2012) tekende voor een iconische tamponreclame. Voor Amira. ‘Waarom ik ben overgestapt op Amira tampons? Ja. Euhm. Tjé.’ Met witte (!) lipstick tekent La Kristel het antwoord op een spiegel: Amira heeft een ronde top, in tegenstelling tot andere tampons die recht zijn van boven. ‘Ik begrijp niet waarom ze allemaal niet zo zijn.’

Wie denkt dat dit braaf is: een paar jaar eerder werd een tv-spot voor maandverbandmerk Modess verboden. Het televisieprogramma Andere Tijden, over veertig jaar STER-reclame, haalde herinneringen op. ‘Het was een tijd waarin het ondenkbaar was dat je woorden als menstruatie en ongesteldheid gebruikte.’ Dus zetten de makers een jonge vrouw in een regenjas, op een druilerig maar mooi verlicht Leidseplein. Een onschuldig uitgaanstafereel. De voorloper van de Reclame Code Commissie, de Reclameraad, zag er onder aanvoering van voorzitter Martina Tjeenk Willink weinig onschuldigs in. Die herkende in de dame een prostituee.

3 Courteney Cox voor Tampax (1985)

Door naar 1985. Het jaar dat de Amerikaanse actrice Courteney Cox (Monica Geller in de tv-serie Friends) als eerste het woord ‘ongesteld’ ofwel ‘period’ uitsprak in een tv-commercial voor tamponmerk Tampax. Zij was toen 21 jaar. Plaats van handeling: een balletschool. Want na medische toestanden in een ziekenhuissetting of musea met in couture gestoken vrouwen bleek het sportveld  een droomdecor om menstruatieproducten uit te stallen. Zwemmen, boogschieten, schermen, kunstschaatsen, roeien, touwtrekken, waterfietsen, paardrijden; er is geen sportdiscipline te bedenken die niet voor een maandverbandcommercial is ingezet.

In 2022 kwam Cox (1964) nog eens op deze commercial terug in een split-screen parodie en gehuld in eenzelfde soort balletpakje. Nu om aandacht te vragen voor een ander taboeonderwerp: menopauze. ‘Gebruik je nog steeds maandverband’ is in deze parodie vervangen door ‘Nog steeds opvliegers?’ Erg positief is ze niet. ‘Menopause will eat you alive. Het is verschrikkelijk. Plus, je krijgt als bonus kale plekken en een droge huid.’ De parodie is onder meer te zien op haar Instagram.

4 Naomi Watts voor o.b. (jaren 80) en Libra Fleur (jaren 90)

De actie van Cox bracht de Britse actrice Naomi Watts (1968) wellicht op een idee. Ze volgde het voorbeeld van Cox onlangs met een repost van haar tamponreclame voor Johnson & Johnson (o.b.) uit de jaren tachtig van de vorige eeuw. Watts was toen 15 jaar. Tien jaar later maakte ze nog eens een tamponcommercial. Toen voor het Australische Libra Fleur. Met de actie op Insta in 2023 vraagt ze aandacht voor vaginale droogheid. De tekst ‘When can I start using tampons’? is vervangen door ‘When can I start using Lube?’ Lube is glijmiddel. Watts is ambassadeur voor een lijn anti-aging producten voor vrouwen in de overgang. Daarmee wil ze het ‘taboe doorbreken’.

5 Amy Schumer voor o.b. Tampax (2020)

Terug naar de VS. De Amerikaanse comedian Amy Schumer (1981) is nooit te beroerd om een taboetje meer of minder te slechten. Memorabel is haar rode loper-actie bij de Emmy Awards in 2016: ‘Ik draag een jurk van Vivienne Westwood, schoenen van Tom Ford en o.b.,’ zei ze tegen de verzamelde pers. You go girl. Proctor & Gamble (P&G) dacht er ook zo over en huurde haar in 2020 in voor een succesvolle commercialserie voor Tampax. Bij Period! zijn we best nieuwsgierig wat Schumer kreeg om het taboe te doorbreken.

Oh ironie, in 2022 werd als één van de redenen voor het nijpende tampontekort in de VS aangevoerd: de samenwerking met Schumer. P&G noteerde in het eerste kwartaal dat jaar een omzetstijging van 10 procent. Consumenten grepen mis of moesten tampons voor woekerprijzen kopen: 16 dollar voor een doosje van 32 stuks was eerder regel dan uitzondering.

Zie ook:
Disney geeft voorlichting
Als hij er maar geen last van heeft

Foto opening: Shutterstock.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.