Is menstruatiebloed gewoon bloed? Hoe is het samengesteld? Is het altijd rood? Is het gevaarlijk? Period! ging op onderzoek uit.

Om bij het begin te beginnen: menstruatiebloed is géén gewoon bloed. Het heeft niks te maken met dat rode spul dat uit een wondje vloeit. Het is anders samengesteld, heeft een andere geur en structuur en het is donkerder dan het bloed dat door onze aderen stroomt. Ook anders dan anders: het stolt niet doordat het endometrium ofwel baarmoederslijmvlies plasmine bevat: een enzym dat bloedstolsel afbreekt. In menstruatiebloed zit meer water, minder ijzer en minder hemoglobine dan in gewoon bloed. Ook de concentratie aan eiwitten, cholesterol en bilirubine is lager, evenals het aantal bloedplaatjes.

Wat vertelt de kleur?

De kleur van menstruatiebloed bevat veel informatie. Bijvoorbeeld over de ouderdom. Want het verandert namelijk van kleur gedurende de menstruatie. In het begin is het roze. Op de dagen dat je het meeste vloeit (de eerste twee tot drie dagen) is het roder van kleur. Vervolgens kleurt het donkerrood of zelfs bruin, zoals aan het einde van de menstruatie.

Hoe langer het in de baarmoeder achterblijft, hoe donkerder het dus wordt. Wie ‘s nachts naar de wc gaat, ziet donkerrood bloed omdat het door de liggende houding langer in het lichaam heeft gezeten. Overdag is het meer helderrood van kleur: door de verticale houding waarin we dan leven wordt het sneller afgevoerd. Voor de zekerheid: menstruatiebloed is dus nooit blauw.

Is menstruatiebloed gevaarlijk?

Aan menstruatiebloed werden in het verleden vernietigende krachten toegedicht. Plinius de Oudere (23-79) verwoordde het ongeveer zo: de wijn wordt zuur, bloemen verwelken, zaden verdrogen, bijenvolken sterven, zelfs de spiegel wordt dof en ivoor verliest zijn glans. Het aloude idee dat menstruatie een soort ontgifting was, en dat menstruatiebloed dus gevaarlijk was, heeft verrassend lang stand gehouden. Niet alleen in ontwikkelingsgebieden, ook in de academische wereld.

Begin 20ste eeuw deed de Hongaarse kinderarts Béla Schick zijn stinkende best om te bewijzen dat menotoxine (menstruatiegif) inderdaad bestaat. Hij stond niet alleen in die queeste. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de ellenlange literatuurlijst bij een wetenschappelijk artikel van de Brits-Amerikaanse antropoloog Ashley-Montagu uit 1940. Vooral mannelijke (Duitse) wetenschappers lijken zich graag vast te bijten in de kwestie.

Jammer dat al die inspanningen om te bewijzen dat je ongestelde vrouwen maar beter ver uit de buurt kunt houden omdat ze levensgevaarlijk zijn, niet aan het verbeteren van menstruele gezondheid werd besteed. Nog tot in 1974 werd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift The Lancet over het al dan niet bestaan van menotoxine gediscussieerd.

Inmiddels weten we dat menstruatiebloed in principe een onschuldig en steriel goedje is. Anders dan bijvoorbeeld poep en urine, waarin aantoonbaar wél veel bacteriën zitten. Maar als je een ziekte bij je draagt, bijvoorbeeld het HIV-virus, kun je via bloed – menstruatiebloed én dat spul dat door je aderen stroomt – natuurlijk wel degelijk anderen besmetten. Met bloed is het altijd uitkijken. Maar dat menstruerende vrouwen gif uitscheiden en zo oogsten en veestapels kunnen vernietigen en voedsel kunnen laten bederven door er alleen maar naar te kijken, dat is dus een héle oude menstruatiemythe.

Zit er een luchtje aan? 

Soms wel. Menstruatiebloed kan een vreemde geur hebben of zelfs onaangenaam ruiken. Maar dat heeft dan een reden. Normaal gesproken is menstruatiebloed volkomen steriel. De baarmoeder is namelijk steriel en als je gezond, bent bevat de vagina alleen goede bacteriën. Pas als bloed in aanraking komt met zuurstof kan er een luchtje ontstaan.

De beste remedie: menstruatieproducten als tampons en maandverband tijdig wisselen. En jezelf goed wassen; bij voorkeur na elk toiletbezoek en met lauw water. Zeep en producten met alcohol tasten de goede bacteriën aan waardoor de zuurgraad verandert en werken zo een infectie juist eerder in de hand.

Ook antibiotica, stress en hormoonschommelingen kunnen een infectie veroorzaken. Zo’n vaginale infectie is te herkennen aan jeuk, een branderig gevoel, pijn, roodheid en korrelige afscheiding. Dat komt door Candida albicans, een gist die van nature al in de vagina voorkomt, maar die door een verstoorde pH-waarde gaat woekeren. Meestal gaat een schimmelinfectie (eigenlijk gistinfectie dus) vanzelf over. Ga bij twijfel naar de huisarts voor een uitstrijkje.

Meer lezen over bloed?

Bloed – een biografie van de Britse wetenschapsjournaliste Rose George.

In één druppel bloed zit een fantastische geschiedenis, bewijst Marc Boogaerts.

Lees ook:
Expres doorlekken
Ongesteld en toch zwanger?
5 redenen om je wel te schamen

Illustraties: Shutterstock.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.