LAATSTE NIEUWS: Het Spaanse parlement heeft op 16-2-2023 definitief ingestemd met een voorstel dat medisch menstruatieverlof voor vrouwen wettelijk verankerd.

Betaald verlof als je letterlijk ongesteld bent – ofwel ziek vanwege je menstruatie. Dat klinkt aanlokkelijk als je elke maand gebukt gaat onder heftige krampen en/of hevig bloedverlies. Maar is menstruatieverlof wel zo’n gezond idee? Het discussievuurtje wordt geregeld opnieuw aangewakkerd.

Recent bijvoorbeeld door het hervormingspakket van de Spaanse regering dat vrouwen met ernstige menstruatieklachten voortaan het recht geeft op drie tot vijf dagen verlof. Als het pakket wordt goedgekeurd door het kabinet, is Spanje het eerste Europese land dat menstruatieverlof introduceert. Het pakket omvat meer regelingen die een gezonde menstruatie moeten bevorderen. Scholen worden bijvoorbeeld verplicht om tampons en maandverband te verstrekken aan leerlingen. Daarnaast wordt de btw op menstruatieproducten opgeheven om menstruatiearmoede tegen te gaan. Addertje onder het gras: de verlofregeling geldt alleen voor vrouwen die ernstig last hebben van hun menstruatie, zo benadrukte de Spaanse staatssecretaris Ángela Rodríguez tegen onder meer nieuwssite El Periódico. In Spanje heb je straks dus een doktersverklaring nodig.

Eerder speelde India zichzelf in de kijker toen daar een wetsvoorstel werd ingediend dat vrouwen recht moet geven op twee dagen betaald menstruatieverlof per maand. Initiatiefnemer van de zogenaamde Menstruation Benefit Bill was politicus Ninong Ering die zitting heeft in het Indiase Lagerhuis (Lok Sabha). De wet zou ook betere voorzieningen voor werkende menstruerende vrouwen moeten regelen. Of de wet er ooit doorkomt, is helemaal de vraag. Van de driehonderd soortgelijke ‘private bills’ die sinds 1970 door lagerhuisleden zijn ingediend, is er niet een gerealiseerd, meldt de economische nieuwszender ZeeBusiness.com. Wel is inmiddels een handjevol Indiase bedrijven overgegaan op de mogelijkheid van betaald menstruatieverlof, waaronder Culture Machine.

Toeval of niet? In landen waar over menstruatieverlof wordt gediscussieerd dan wel gedebatteerd, of waar zo’n verlofregeling is ingevoerd, is het met de positie van vrouwen niet al te best gesteld. Het aandeel werkende vrouwen in India is met nog geen 26 procent het laagst van alle landen in de wereld. En in Italië, waar begin 2017 een wetsvoorstel werd ingediend dat vrouwen recht zou moeten geven op drie dagen betaald verlof per maand, werken verhoudingsgewijs de minste vrouwen van alle Europese landen: 61 procent (het Europese gemiddelde is 72 procent). Het wetsvoorstel werd trouwens bedacht door vier vrouwelijke parlementsleden van de centrumlinkse Democratische Partij.

De menstruatieverlofdiscussie is allesbehalve nieuw

Menstruatieverlof is allesbehalve nieuw. Japan beet al in 1947 het spits af nadat de vakbonden reeds rond 1920 waren begonnen met lobbyen. In Japan hebben vrouwen nu recht op twaalf dagen menstruatieverlof per jaar. Indonesië volgde een jaar later. In 2003 werd de wet die vrouwen recht geeft op twee dagen verlof per maand herzien. Sindsdien zijn werkgevers niet langer verplicht door te betalen bij menstruatieverlof. Bovendien worden vrouwen die voor verlof in aanmerking willen komen, soms  aan lichamelijk onderzoek onderworpen. Op Wereld Vrouwendag 2015 werd daar nog actie tegen gevoerd, volgens  Jakarta Globe. In Zuid-Korea hebben menstrueerders recht op een dag verlof per maand. Thailand, Taiwan en Cambodja kennen soortgelijke regelingen en in Zambia staat menstruatieverlof bekend als Moederdag ofwel Mother’s Day.

Menstruatieverlof hoeft niet per se door de overheid te worden geregeld. In de Verenigde Staten voerde sportgigant Nike in 2007 menstruatieverlof in en in 2016 volgde het Britse Coexist als eerste bedrijf in de UK met een regeling die vrouwen recht geeft op betaald verlof tijdens hun menstruatie. Coexist’s directeur Bex Baxter meent dat de productiviteit juist omhoog gaat door rekening te houden met de natuurlijke cyclus van vrouwen, ‘omdat vrouwen direct na hun menstruatie drie keer zo productief zijn,’ zo legt ze uit in The Guardian.

‘We kennen toch ook zorgverlof, kraamverlof en papa-dagen. Dus waarom geen menstruatieverlof?’

Voorstander is ook de Britse gynaecologieprofessor Gedis Grudzinskas die in 2014 een lans brak voor menstrueel verlof in heel Europa. Zijn standpunt: ‘Vrouwen voelen zich vaak verschrikkelijk tijdens hun menstruatie, daar lijden hun prestaties automatisch onder.’ Grudzinskas was ervan overtuigd dat menstruatieverlof juist gunstig zou uitpakken op de werkvloer: ‘Vrouwen zullen zich niet alleen gelukkiger, maar ook comfortabeler voelen. Met als resultaat meer werklust.’ En de mannen? ‘Die moeten het maar begrijpen.’

In Nederland werd in 2020 een petitie gestart om in politiek Den Haag aandacht te vragen voor het onderwerp en zo te bereiken dat menstruatieverlof in Nederland bij wet wordt geregeld. Initiatiefnemer Peter de Vroed: ‘We kennen toch ook zorgverlof, kraamverlof, adoptieverlof en papa dagen. Dus waarom geen menstruatieverlof?’ De petitie is inmiddels door iets meer dan 2.300 mensen ondertekend. Voor behandeling in de Tweede Kamer zijn 40.000 handtekeningen nodig.

‘Dit idee is zo schadelijk voor vrouwen dat alleen een man dit kan bedenken’

Niet iedereen is over menstruatieverlof te spreken. De Britse columnist Virginia Blackburn vindt het bijvoorbeeld een stap terug op de weg naar gelijkheid tussen mannen en vrouwen. ‘Een bedrijf als Coexist bedoelt het vast goed, maar wat ze doen is vrouwen behandelen alsof het delicate bloemetjes zijn die extra zorg, thee en sympathie nodig hebben tijdens die tijd van de maand,’ schrijft ze in de Express. Menstruatieverlof is volgens Blackburn ‘een moderne versie van vrouwen iedere maand ergens afzonderen zodat ze de mannen niet kunnen besmetten met hun onreinheid’.

Ook journalist Catherine Ostler veegt in de Daily Mail  de vloer aan met het plan: ‘Dit idee is zo schadelijk voor vrouwen dat alleen een man dit kan bedenken.’ Op het eerste gezicht misschien sympathiek en vrouwvriendelijk, maar het tegendeel is waar volgens Ostler. ‘Het lijkt me geen snel spoor naar de top. En als de theorie waar is dat vrouwen die veel met elkaar omgaan dezelfde cyclus krijgen, dan staat straks het halve kantoor leeg. En dan hebben we het nog niet eens over de schaamte die je bekruipt als je elke maand tegen je baas moet vertellen dat er weer hetzelfde aan de hand is.’

‘Door het verlof te noemen bind je er een mooie rode strik omheen’

Period! Magazine-oprichter Paula Kragten reageert in de media ook niet bijster enthousiast. ‘Als je je te beroerd voelt om te werken of naar school te gaan, dan kun je dat wel verlof noemen, maar dan ben je natuurlijk gewoon ziek. Door het verlof te noemen bind je er een mooie rode strik omheen. Daar schieten we niks mee op. Het is logischer om in te zetten op gedegen onderzoek naar gendergerelateerde gezondheidsproblemen en naar methoden om deze klachten te verlichten, anders dan met hormoontherapie.’ Daarbij: ‘Gaan we straks ook prostaatverlof invoeren? Voor je het weet zit dat glazen plafond weer op aanrechtniveau. Als ik als werkgever zou moeten kiezen tussen een sollicitant zonder en een sollicitant mét recht op zwangerschapsverlof en menstruatieverlof, dan wist ik het wel.’

Andere issues: wat doen we met vrouwen in de menopauze, met opvliegers, nachtzweten en ander lichamelijk en psychisch ongemak? Hoeveel krampen moet je eigenlijk hebben om vrij te krijgen? Kun je je verlof ook verzilveren voorafgaand aan de menstruatie, omdat je bijvoorbeeld last hebt van PMS? En, last but not least, wie controleert dat je daadwerkelijk ongesteld bent en/of klachten hebt? Bij het Britse Coexist is aangeven dat je pijn hebt voldoende om thuis te mogen blijven, maar dit is niet overal het geval. In de Anhui provincie in China, waar de regeling in 2016 is ingevoerd, moeten vrouwen een doktersbriefje overhandigen. In Indonesië heb je zoals gezegd wel recht op verlof, maar zijn werkgevers niet verplicht om door te betalen. Het laatste woord is hier nog niet over gezegd. Period!

Foto: Shutterstock.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.

Meer lezen:
Gender en gezondheid: de rode draad
Groen menstrueren
Blauw bloed
Menstruatieles van de fabrikant? 
En toen ging het mis