Grappig inzicht uit het boek Oorsprong van verloskundige en journalist Leah Hazard: waar je ook bent, je bent nooit verder dan één meter verwijderd van een baarmoeder die menstrueert. ‘In de bus, ’s ochtends in de rij voor je caffè latte, aan de lopende band in de fabriek, in de supermarkt, zelfs in een stripclub, een eersteklaslounge of een directiekamer, bloeden vrouwen en enkele transmannen in stilte.’

Wat weten we er nu eigenlijk van?

Het recent in het Nederlands vertaalde boek Oorsprong – eerder in het Engels verschenen onder de titel Womb – gaat over een lichaamsdeel dat ons meer in haar greep heeft dan de meeste mensen denken: de baarmoeder. Het enige lichaamsdeel dat een ander lichaam kan voortbrengen. Als mannen er een hadden, zouden ze er beslist over opscheppen, zegt de achterflap. Ieder mens komt voort uit een baarmoeder, maar wat weten we er nu eigenlijk van? Te weinig. Dat wordt meteen duidelijk in de inleiding. Leah Hazard (1978) weet vanaf de allereerste zin te boeien door een zeldzame mix van aanstekelijk verteltalent (hulde aan de vertalers) en ongekende informatiedichtheid.

Oorsprong – Het wonderbaarlijke verhaal van de plek waar alles begint, legt uiteraard alle culturele vooroordelen en misvattingen bloot. Het laat, zoals je van een boek over de baarmoeder mag verwachten, ook zien hoe de uterus zich ontwikkelt in de verschillende levensfases van een vrouw en hoe deze zich gedraagt tijdens ziekte en gezondheid. Maar Oorsprong gaat ook een stapje verder. Dit boek vertelt niet alleen het verhaal van waar we zijn begonnen, maar ook waar we met de mensheid naartoe (kunnen) gaan.

Rode vloed, vloeibaar goud

Dat we als mensheid wat hebben laten liggen als het gaat om kennis over vrouwspecifieke gezondheidsvraagstukken is helder. Er is een achterstand weg te poetsen. Dat wordt duidelijk in het hoofdstuk ‘Menstruatie – Rode vloed, vloeibaar goud’. Niet hysterisch bedoeld (taalgrapje: hysterisch komt van hystera – Grieks voor baarmoeder), maar het onderwerp ‘menstruatie’ is in veel baarmoederboeken een beetje een ondergeschoven kindje. Hazard ruimt er een kleine 40 pagina’s voor.

Uiteraard benoemt ze het stigma dat aan ongesteldheid kleeft. ‘Als je een uterus hebt die menstrueert, weet je alles al van stigma en schaamte. Als je ooit met een tampon in je mouw de schier eindeloze tocht van het klaslokaal naar de gang en het toilet aflegde, of ooit je trui om je middel bond om de bloedvlek van een onverwachte ongesteldheid te verhullen, of door een docent werd berispt omdat je niet meedeed aan gymnastiek vanwege vreselijke buikkramp, dan weet je wat schaamte is.’

Een bloedgaaf verhaal

In razend tempo geeft ze een complete biologieles (‘een bloedgaaf verhaal’). Maar dan gaat het al vrij snel over wat je in andere boeken maar weinig leest. Wat kunnen we bijvoorbeeld leren van menstruatiebloed? Welke gezondheidswinst valt er met iets meer kennis over deze ‘afvalvloeistof’ te behalen? ‘We accepteren dat menstruatiebloed iets vies en geheims is, een schandelijke afscheiding die in toom gehouden, verborgen en verwijderd moet worden. Maar als ik je nu eens vertelde dat dat vermaledijde bloed in werkelijkheid een waardevolle bron van biochemische informatie is met een unieke persoonlijke handtekening die als iets geweldigs moet worden onderzocht?’

‘Stel dat we wisten dat het jaren aan uitgestelde diagnoses en pijnlijke preoperatieve onderzoeken kan schelen als we dat bloed verzamelen en analyseren, en stel dat degenen die over de overheidsfinanciën gaan wisten dat menstruatiebloed in feite goud waard is, de wachttijden kan verminderen en miljoenen op de zorgbegroting kan besparen? Zou het vocht dat we verhullen, het lichte en het hevige, felrood of bruin als dorre bladeren – niet de waterig blauwe druppel uit die reclames, maar het echte, zo uit de bron – niet een bron van rijkdom kunnen zijn?’

Is dit wel gezond? 

Leah Hazard zoomt in Oorsprong  in op de zin en (privacy)onzin van je cyclus tracken (uiteraard is dit geen nieuwe vinding, met kraaltjes lukte het vroeger ook), op wat menstrueren kost in een vrouwenleven en op de marketing van maandverband. Ze stelt ook die interessante vraag die echt meer onderzoek behoeft: is het wel gezond om zo vaak te menstrueren als we nu doen? Je kunt je menstruatiecyclus ook platleggen met behulp van synthetische hormonen (anticonceptiepil). Die pil geven we ook aan jonge meiden die net beginnen te menstrueren – als de hormoonhuishouding nog niet helemaal naar behoren werkt. Weten we voldoende over de effecten daarvan op langere termijn?

Vragen-vragen-vragen. Leah Hazard beantwoordt er veel, geeft veel interessante inzichten en nodigt uit tot verder onderzoek. ‘Het beste wat we kunnen doen (…) is leren van de menstruatie: die goudader delven en het landschap eromheen in kaart brengen. Zo stellen we onszelf in staat gezonder en gelukkiger te zijn en ons maximaal thuis te voelen in ons eigen lichaam.’

Over de auteur
Leah Hazard is verloskundige en moeder van twee dochters. Eerder schreef ze de bestseller Een hele bevalling. Ze presenteert de podcast What The Midwife Said en treedt vaak op in de media als expert op het gebied van gezondheidszorg voor vrouwen.

Mail & Win!

Period! geeft i.s.m. uitgeverij Balans drie exemplaren van de internationale bestseller Oorsprong van Leah Hazard cadeau. Kans maken? Meedoen is heel eenvoudig. Mail je postadres o.v.v. ‘Oorsprong’ voor maandag 8 mei naar redactie @ period.nl. De winnaars krijgen per email bericht. De boeken worden door Period Media naar de winnaars opgestuurd. CLOSED

Niet gewonnen? Niet getreurd. Oorsprong – Het wonderbaarlijke verhaal van de plek waar alles begint van Leah Hazard is voor € 24,95 (paperback) te koop in de boekhandel. Online bestellen kan ook, bijvoorbeeld bij Bol.com.

Binnenkort vind je op Period! weer een nieuwe Mail & Win! Geen winactie missen? Volg ons dan op Facebook, Twitter en/of Instagram.

Meer lezen over de baarmoeder?

Biografie van de baarmoeder

Op Period! verscheen eerder een review over Biografie van de baarmoeder – Het ingenieuze orgaan dat vaak niet begrepen wordt. Een van de interessante inzichten uit dit boek van gynaecoloog Marlies Bongers en schrijver Corien van Zweden: aan zwanger zijn en baren wordt gemiddeld nog maar twee procent van de totale tijd besteed die iemand met een baarmoeder ofwel uterus leeft. Verschenen bij De Arbeiderspers (2022). Prijs € 24,99 via Bol.com.

Luisteren naar je baarmoeder

In de holistische visie van Maud Renard staat de baarmoeder in relatie met geest en ziel. In Luisteren naar je baarmoeder legt de auteur uit hoe de vrouwelijke organen feitelijk werken en biedt zij oefeningen, rituelen en visualisaties. Zo breng je een emotionele verbinding tot stand met je baarmoeder, je menstruatie en je seksualiteit, is het idee. Verschenen bij Kosmos Uitgevers (2022). Prijs € 21,99 bij onder meer Bol.com.    

Mooi rood is niet lelijk

Niet alleen over de baarmoeder. Wel over alle facetten van menstruatie: Mooi rood is niet lelijk van Paula Kragten vraagt aandacht voor een onderwerp dat écht meer aandacht verdient. Verschenen bij Splint Media (2017). Prijs € 14,95 inclusief verzenden bij Bol.com.

Lees ook:
Boekenoverzicht
Podcastselectie 
Playlist
Boekenoverzicht
Filmwijzer 

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.