Natuurlijk is er Period! als je over de menstruatiecyclus wilt lezen. Maar er zijn ook boeken. We zetten er in deze leeslijst 28 op een rij. Ze gaan over ongesteldheid in de breedste zin van het woord, over vagina’s en vulva’s, baarmoeders, anticonceptiemethoden én (duh) over bloed. Van grappig en luchtig tot loodzwaar en doorwrocht. Van net verschenen tot standaardwerken van een tijdje terug. Voor elke dag van de gemiddelde menstruatiecyclus één uitgave. Liever Engelstalig? Scroll dan tot onderaan deze lijst.

1 Mooi rood is niet lelijk

Bij een schaamteonderwerp hoort schaamteloze zelfpromotie. Dus dit boek zetten we lekker hoog in de lijst. Wat hebben apen, astronauten, heksen, uitvinders, comedians en kunstenaars met menstruatie te maken? En hebben mannen nu wel of geen cyclus? In Mooi rood is niet lelijk – van Period-oprichter Paula Kragten – vind je behalve informatie over hoe het biologisch allemaal werkt, ook feiten die je niet zo 1-2-3 in het gemiddelde menstruatieboek tegenkomt. Waar komt die menstruatieschaamte toch vandaan? Hoe kan het dat we 10 keer vaker menstrueren dan een paar eeuwen geleden? Is al dat gemenstrueer wel nodig; konijnen – die nogal een reputatie hebben qua voortplanting worden toch ook niet ongesteld? Splint Media, € 14,95 inclusief verzendkosten (Bol.com).

2 Hormoonbalans voor vrouwen

In Hormoonbalans voor Vrouwen tonen vrouwenarts Barbara Havenith en hormonenexpert Ralph Moorman hoe je hormonen op natuurlijke wijze de baas kunt worden. Op een toegankelijke manier wordt uitgelegd wat hormonen zijn, hoe ze op elkaar inwerken, hoe ze uit balans kunnen raken en wat je kunt doen om weer in balans te raken. In het boek worden veelvoorkomende vrouwspecifieke klachten beschreven, van acne en sinaasappelhuid tot pijn bij het vrijen, endometriose, hevig bloedverlies, PCOS en PMS. Inmiddels is er een vernieuwde uitgave van het slimme handboek voor vrouwen verschenen, met uitgebreider protocollen voor maar liefst 40 verschillende klachten. Aanrader! Uitgeverij Moorman, € 24,95.

3 Joepie, ik ben ongesteld!

Zo nu en dan verschijnt er een jeugdboek over ongesteldheid dat we graag in de spotlights zetten. Deze keer is dat: Joepie, ik ben ongesteld! van Anna Roy en Mademoiselle Caroline. Joepie?, horen we je denken. Ja, Joepie. Ongesteldheid kan in het begin veel indruk maken, maar als je dit boek uit hebt, dan heb je er gewoon zin in. Nou ja, in elk geval weet je dan precies wat je kunt verwachten. Standaard Uitgeverij, € 15,99.

4 Period Talk  

Vers van de pers: Period talk – FAQ over menstruatie van de Vlaamse Sofie Vanherpe. Een boek bomvol feiten over menstruatie ofwel regels, zoals ze in België zeggen. Het boek is bedoeld voor jongeren, maar ook andere leeftijdsgroepen (M/V) kunnen hier hun voordeel mee doen. Period Talk geeft antwoord op 24 praktische vragen. Bijvoorbeeld: wat gebeurt er tijdens de puberteit, hoeveel bloed verlies je, hoeveel pijn is normaal en (vanaf) wanneer ga je naar de gynaecoloog? Daarnaast krijgt de lezer handvatten over hoe je die vier fasen van je cyclus voor je kunt laten werken, in plaats van tegen je. Oh ja, op vraag 18 krijg je het antwoord van Period! Maar dat terzijde. Lannoo, € 17,99.

5 Endometriose en menstruatieklachten te lijf

De helende kracht van voeding voor vrouwen is de ondertitel van dit lijvige boekwerk van acupuncturist en Chinees herbalist Stefanie van Hulst. Het zoomt in op een interessante vraag: wat kun je met voeding tegen menstruatieproblemen doen? Van Hulst bestudeerde jarenlang de westerse en vooral de Chinese voedingsleer om antwoorden te vinden. Bij ieder recept in Endometriose en menstruatieklachten te lijf wordt uitgelegd op welk moment van de cyclus je het gerecht het beste kunt eten en waarom. Uitgeverij Endometriosetelijf.nl, € 41,10.

6 Rood is juist mooi

Waarom word ik een beetje rood als er een tampon uit mijn handtas valt? Waarom vertel ik mijn sportleraar dat ik ziek ben als ik last heb van menstruatiepijn? Kortom, hoezo, vanwaar, waarom is het thema menstruatie een taboe? Stuk voor stuk goede vragen die worden gesteld én beantwoord door Lucia Zamolo, in haar boek Rood is juist mooi (originele titel: Rot is doch schön) dat onlangs ook in een Nederlandse vertaling is verschenen. Uitgeverij ImageBooks, € 13,99.

7 De Cyclus Strategie 

Gebruik je hormonen en laat je cyclus in je voordeel werken, is de ondertitel van De Cyclus Strategie van Maisie Hill. In dit no-nonsense boek (oorspronkelijke titel: Period Power) legt de Amerikaanse acupuncturist en hormoondeskundige Hill uit wat er exact in je lichaam gebeurt elke maand en hoe je de vier verschillende fasen én de hormonen die daarbij een rol spelen in je voordeel kunt laten werken. Met andere woorden: ze geeft toptips waarmee je het maximale uit die vier seizoenen kunt halen. De winter (menstruatiefase), lente (tot aan de ovulatie), zomer (rondom ovulatie) en herfst (premenstruele fase). Xander Uitgevers, € 22,99.

8 Claim je Cyclus

Nog een boek over ‘menstruality’ ofwel cyclusbewustzijn; nu van de pioniers op dit terrein: de Britse Alexandra Pope en Sjanie Hugo Wurlitzer, founders van de Red School. Hun in 2017 verschenen boek Wild Power is inmiddels ook in een Nederlandse vertaling verschenen. Claim je Cyclus – Menstruatiecyclus als krachtbron gaat uit van het idee dat altijd maar op een hoog niveau moeten presteren, vrouwen geen recht doet. We hébben nu eenmaal die maandelijkse cyclus en we worden elke maand ongesteld. Er is een andere weg: leven in het ritme van je cyclus. Al is die manier van leven in onze 24-uurs economie nogal ondergesneeuwd. Uitgeverij Ankh Hermes, € 23,50.

9 Elke maand feest

Elke maand feest! is bedoeld voor meiden vanaf een jaar op 10. Het boek is geschreven door Yumi Stynes en dr. Melissa Kang. Kang beantwoordde 23 jaar lang brieven van tienermeiden in de vragenrubriek ‘Dolly Doctor’ van het Australische Dolly Magazine. Sommige van deze vragen, zoals ‘Wat is dat slijmerige witte spul in mijn onderbroek? Betekent het dat ik ongesteld word?’, zijn met antwoord opgenomen in het boek, net als menstruatie-ervaringen van vrouwen uit allerlei culturen. Ook delen de auteurs hun eigen belevenissen. Zo kun je lezen dat Yumi haar eerste ongesteldheid maar een anticlimax vond omdat ze horrorfilm-knetterrood-bloed had verwacht, maar een dikke bruinige smurrie kreeg en dat dokter Melissa op haar vijftiende een keer is doorgelekt. Zie je wel, het overkomt iedereen! Uitgeverij Kluitman, € 15,99.

10 Wauw ik word vrouw

Lijfboek Wauw! Ik word vrouw! is bedacht door Marjon van der Harst en geschreven door Arianne van den Berg. Zij vinden het superbelangrijk dat meisjes weten wat er in hun lichaam gebeurt. Want leren over vruchtbaarheid is zoiets als leren lezen en rekenen. Daar valt weinig op af te dingen. Wauw! Ik word vrouw! is in eerste instantie bedoeld voor meiden van een jaar of 11, maar door de opzet is het interessant voor iedereen (M/V) die wil weten hoe het vrouwenlichaam werkt. Uitgeverij Leven, € 22.

11 Ik ben ongesteld. So what?

Doorlekken het ergste dat je kan overkomen? Als je Ik ben ongesteld. So what?  van Clara Henry hebt gelezen, dan lach je erom. De populaire Zweedse vlogger veegt de vloer aan met menstruatieschaamte en spaart daarbij ook zichzelf niet. Ze geeft handige tips, bijvoorbeeld voor als je plotseling ongesteld wordt (‘Knijp! Dat zal niet helpen. Maar lijkt wel zo’), zoomt in op menstruatiemythes en legt uit wat menstruatie feitelijk is. Omdat dit precies de toon is die we bij Period! zeer waarderen – waarom gaan Nederlandstalige menstruatieboeken meestal uit van een probleem? – geven we deze titel een plek in de eregalerij. Gottmer, € 21.

12 Ongesteld

Zoals de titel al doet vermoeden is Ongesteld – Informatie voor cliënten eigenlijk meer voorlichtingsmateriaal dan een boek in de klassieke zin van het woord. Maar het is wél een belangrijk boekwerkje, omdat het in Jip en Janneke-taal uitlegt wat menstruatie is, waarvan je zoal last kunt hebben, hoe je menstruatieproducten gebruikt en wanneer je naar de dokter moet. Het is dan ook geschreven voor een kwetsbare groep menstrueerders: vrouwen met een verstandelijke beperking, zoals zwakbegaafden en autisten. Een eervolle vermelding voor dit initiatief van Care for Women-specialiste Anja van Woerdekom. De Hoofdzuster, € 19,50.

13 Ben je ongesteld of zo? 

Menstruatiemeisjes is ontstaan vanuit de PMDD-diagnose van Honorata van den Akker (27) en de extreme menstruatiepijn van Lieke Smets (24). Zij hebben een missie, namelijk een dikke rode streep zetten door periodshaming. Dat begon met een podcast. Inmiddels is er ook een boek. In het met vaart en humor geschreven Ben je ongesteld of zo? wordt volgens de auteurs geen vraag ongesteld gelaten. het boekje barst van de #menstruatieinformatie – gecheckt door een gynaecoloog – en biedt volop inspiratie voor de strijd tegen menstruatieschaamte. Al begon die strijd lang voordat de Menstruatiemeisjes het levenslicht zagen en menstruatiebloed in commercials allang niet meer blauw is. Toch: douze points voor de ballen van de meisjes en hun Gouden Druppel-award. Ambo Anthos, € 17,50.

14 Hysterikos

Hysterikos, de verstikking van de baarmoeder van Heidi Lobato is een aangrijpend en persoonlijk verhaal over endometriose; de aandoening die de auteur dertig jaar in de greep hield. Waarom duurt het vaak jaren voordat de diagnose gesteld wordt en wat wil deze ziekte ons vertellen? Hysterikos gaat over de maandelijkse cyclus, de scheppende kracht vanuit de baarmoeder en het vrouwelijk bewust worden. Een bron van herkenning en steun voor vrouwen die altijd maar horen ‘stel je niet aan’. Ank-Hermes, € 23,50.

15 Hoe overleef ik mijn menstruatie?

Na jarenlang last te hebben gehad van haar menstruatie werd het Saskia van Ommen op een gegeven moment echt te gek. Dit is toch niet hoe ik mijn leven hoef te leven als vrouw? Met dat idee sprak ze met vriendinnen, experimenteerde ze op zichzelf en bleef ze vragen stellen. Toch bleef ze een taboe voelen. Reden voor Van Ommen om Hoe overleef ik mijn menstruatie (2017) te schrijven, een boek vol persoonlijke ervaringen, omdat een normaal boek over menstruatie er volgens de auteur nog niet was. Print Publishing, € 24,50.

16 Het rode boekje

Voor Het Rode Boekje – dat al in 2011 verscheen, lang voordat praten over menstruatie hip werd – interviewde Renate van der Bas vrouwen van alle leeftijden en uit alle culturen. Ook sprak zij met tamponfabrikanten, gynaecologen, reclamemakers en mensen van de rioolwaterzuivering. Het resultaat: hilarische, gênante én ontroerende anekdotes. Want, zo schrijft Van der Bas: ‘Er is altijd sprake van een soort schaamte. Terwijl menstruatie gewoon hoort bij het normale functioneren van het lichaam en vrouwen zelf ook niet verzonnen hebben dat daarbij bloed uit je vagina moet lopen, met alle kans op ontdekking van dien.’ De Boekmakers, € 20,75.

17 Anticonceptie zonder hormonen

Wauw. Wat een monnikenwerk moet dit geweest zijn. In Anticonceptie zonder hormonen – Alternatieven voor Pil & Co – zet gynaecoloog en natuurgeneeskundig arts Dorethee Struck nauwgezet op een rij hoe je je anticonceptie zou kunnen regelen zonder synthetische hormonen (hormoonspiraal en pil). Want dat kan. Ook niet onbelangrijk: met hormonale anticonceptie heb je geen natuurlijke menstruatiecyclus en word je dus niet écht ongesteld. Het is van de gekke dat het gros van de vrouwen dat nog altijd niet beseft. Wat je met die kennis doet, is natuurlijk up-to-you. Succesboeken, € 29,50.

18 Poezenpraat

Eerst hadden we het er nooit over. En nu. Tja, nu is er toch wel sprake van een hype. Poezenpraat van Loes Hegeman en Tess Wemeijer – een van de nieuwste ‘vaginaboeken’ in een best lange rij illustere publicaties – gaat over seks, soa’s, one night stands, wilde nachten en probleemvagina’s. En ja – hoofdstuk 5 gaat over Ongevraagd Ongesteld. Over menstruele mankementen dus. Ofwel: dit boek van twee artsen én hartsvriendinnen – die en passant en sans gene terugblikken op een nogal bruisend studentenleven – gaat over een gezamenlijke fascinatie: de menselijke poes. Splint Media, € 19,99.

19 Van Vulva tot Vagina

Zeven auteurs (te weten Mariah Mansvelt Beck, Sarah van Binsbergen, Meredith Greer, Emma Curvers, Persis Bekkering, Tineke Kuipers en Bregje Hofstede; allen ervaringsdeskundig want behept met een vagina) verhalen in het prachtig vormgegeven Van Vulva tot Vagina (2019) over pilmoeheid, menstruatiemanagement, uitstrijkjes, HPV, anticonceptie, seks, bevallingen, de orgasmekloof, de clitoris en wat je zoal kunt verwachten van de overgang. Nu ja, over van alles en nog wat dus. Missie: empoweren en het vrouwelijk lichaam nou eindelijk eens écht op de kaart zetten. Dat laatste is al vaker gedaan – zie de overige ***boeken in deze leeslijst, maar entertaining is dit mooi vormgegeven boekje wel. Uitgeverij Pluim, € 24,95.

20 De Verboden Vrucht

Jawel, een graphic novel (zwart-wit met soms wat kleur) over het vrouwelijk geslachtsorgaan. Aan de hand van een bonte stoet (oude Grieken, steentijdvrouwen, Sigmund Freud, cornflakes-ondernemers, Doornroosje, hindoeïstische godinnen, popmuzikanten, schrijvers en biologieboeken) schetst Liv Strömquist de geschiedenis van het orgaan dat de schilder Gustave Courbet ‘de oorsprong van de wereld’ noemde. Waarom heeft de mensheid uitgerekend met dit deel van het menselijk lichaam zo’n ontzettend a-relaxte, borderlineachtige haat-liefdeverhouding? Waar komt die ongemakkelijkheid rond menstruatie toch vandaan? De verboden vrucht (2018) is niet alleen leerzaam, maar ook megagrappig. Soul Food Comice, € 21.

21 a + b Bloed – Een geschiedenis / Bloed – Een biografie

We konden niet kiezen. Bloed – Een geschiedenis (2019) van de Vlaamse hematoloog Marc Boogaerts, gaat natuurlijk niet alleen over menstruatiebloed. Inderdaad: de variant die over het algemeen meer afschuw oproept dan dat rode spul dat door geweld vloeit. Het onderwerp passeert wel een paar maal de revue en daarbij worden smakelijke feiten opgediend. Bijvoorbeeld dat de Chinese keizer door het drinken van menstruatiebloed van zijn concubines – het rode yin sap genoemd – een goddelijke status verkreeg. Over juist dit type bloed hadden we best meer willen lezen. Maar de schat aan informatie die dit standaardwerk biedt, maakt dit gemis ruimschoots goed. Want inderdaad: in één druppel bloed zit een fantastisch geschiedenisboek. Lannoo, € 24.

Nog altijd bloeddorstig? In Bloed- Een biografie neemt Britse wetenschapsjournalist Rose George je mee op een intrigerende reis naar Nepalese menstruatiehutten en Indiase maandverbandmachines, maar ook naar bloedzuigers en vampiers en naar Oxford-hoogleraar Janet Vaughan, die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Londen de eerste bloedbanken opzette. Ofwel: Bloed is een biografie, een reisverslag, populaire wetenschapsliteratuur, een cultuurgeschiedenis en een politiek essay ineen. Uitgeverij Ambo Anthos, € 24,99.

22 De oorsprong van de wereld

Wat Period betreft hét boek over ‘het vrouwelijk geslacht’ zoals dat in bedekte termen heet: De oorsprong van de wereld van Jelto Drenth. De anatomie van vrouwelijke genitaliën, de oorsprong van het seksueel verlangen, Freuds theorie van de coïtus, de verschillende soorten orgasmen en de werking van een vibrator: niets blijft onderbelicht. Het standaardwerk staat bol van de wetenswaardigheden en praktische tips, literaire verwijzingen en citaten, gebruiken in niet-westerse culturen en bizarre anekdotes uit de – overwegend mannelijke – medische bemoeienis met de vrouwelijke seksualiteit. Aan de vierde, herziene editie uit 2016 zijn onderwerpen toegevoegd als de lustpil voor vrouwen, sexting, en schaamhaarmode. Ook de informatie over de G-plek is flink uitgebreid. De arbeiderspers, € 20,90. 

23 Dochters van de maan

Hoe kun je werkelijk volwassen worden als je een deel van jezelf ontkent? In Dochters van de maan (2004) laat Jungiaans therapeute Annemarie Peters zien hoe vrouwen worden beheerst door hun menstruatiecyclus. Ze illustreert dit met voorbeelden uit sprookjes en mythen. Peters pleit voor meer acceptatie als het aankomt op de maandstonde, ze geeft oefeningen die vrouwen ertoe aanzetten dichter bij zichzelf te komen en op een natuurlijkere wijze om te gaan met hun hormonen. Altamira, € 17,99.

24 Het Vrouwengeheim

De Britse Penelope Shuttle werd begin jaren zeventig geplaagd door pijnlijke menstruaties en depressies, veroorzaakt door PMS. Samen met haar man, Peter Redgrove, begon ze aan een stevig potje research. Wat betekent menstruatie precies? Is het een vloek of een zegen? The Wise Wound: Menstruation and Everywoman uit 2005 (in Nederland verschenen onder de titel Het Vrouwengeheim – Menstruatie tussen Moderne Wetenschap en Oud Mysterie) is geen lichte kost. In de literatuurstudie wordt het onderwerp vanuit alle denkbare invalshoeken belicht. De conclusie is ook allesbehalve licht: het zijn altijd mannen geweest die menstruatie tot taboe hebben verklaard. De Nederlandstalige versie is soms nog bij antiquariaten te vinden. Engelstalig, Marion Boyars Publishers Ltd, € 16,99. 

25 Grip op je cyclus – Lara Briden 

Heb je vaak ‘last van je hormonen’? Blijft je menstruatie uit? Is je cyclus korter dan 21 of langer dan 37 dagen? Of lig je krom van de pijn als je menstrueert? Heb je last van cyclische hoofdpijnen? Slaap je vaak slecht? Of zit je libido onder het vriespunt? Je cyclus is een graadmeter voor je gezondheid en vruchtbaarheid. Leven volgens je cyclus is dus slim. In de uit het Engels vertaalde bestseller ‘Grip op je Cyclus’ (oorspronkelijke titel: The Period Repair Manual) beschrijft de Australische, natuurgeneeskundige arts Lara Briden  met duidelijke protocollen wat je op natuurlijke wijze kunt doen aan veel voorkomende maandelijkse perikelen. Ovulatieproblemen, endometriose, poliepen, of superlichte of juist superzware menstruaties, haaruitval, nachtzweten, korte lontjes, het komt allemaal aan bod. Grip op je Cyclus – Zeg vaarwel tegen maandelijkse perikelen en menstruatieklachten, Lara Briden, Uitgeverij Moxja, € 26,95.

26 Het Cyclus Kompas – Morgane Leten

In haar zoektocht naar oplossingen na de diagnose PCOS, ontdekte de Vlaamse cyclusexpert Morgane Leten de vele voordelen van leven volgens je cyclus. Ze maakte het vervolgens tot haar missie om andere vrouwen te begeleiden naar een gezondere relatie met hun cyclus en hun hormonen. Dat resulteerde in een aantal kennisplatforms waar de eigen lijn voedingssupplementen wordt verkocht, podcasts en blogs en uiteindelijk ook in Het Cyclus Kompas: een pleidooi voor leven met je cyclus en voor een natuurlijke hormoonhuishouding, met de eerlijke getuigenissen van vrouwen die de kracht van hun cyclus hebben ontdekt. Het Cyclus Kompas – Laat je leiden door je natuurlijke hormonen en haal het beste uit je menstruatiecyclus, Morgane Leten, Uitgeverij Lannoo, € 26,95.

27 Maanmeiden

Menstruatie? De auteurs van Maanmeiden noemen het liever maantijd. Beide cycli duren tenslotte zo’n 28 dagen en zoals de maan vier fases heeft, zo kun je ook de menstruatiecyclus in vieren delen. Blinken, Bloeien (eisprong), Zinken en Maantijd (menstruatie), aldus auteurs Corrine Baard en Karin Persons, beiden hoedsters van een Rode Tent. Logisch dus dat je jezelf niet elke dag van de cyclus hetzelfde voelt. Maanmeiden is geschreven voor meiden tussen de 10 en 14 jaar en behandelt dingen waarmee pubermeiden zoal moeten dealen: hormonen, seks, liefde en onzekerheid. Maantijd, € 9,50.

28 Op hoge hakken in Afrika

Het autobiografische verhaal van zakenvrouw Chantal Heutink die haar Louis Vuitton-hakken en Amsterdamse appartement verruilt voor een bestaan als vrijwilliger in Kenia. Daar signaleert ze halflege klaslokalen. Afwezigen zijn de meiden, wegens gebrek aan betaalbaar maandverband. Heutink start de sociale onderneming I-Care en gaat wasbaar maandverband maken. Op Hoge hakken in Afrika laat zien hoe ontzettend moeilijk het kan zijn om over seksualiteit en menstruatie te praten. Laat staan over seksueel misbruik door zogenaamde suikerooms, die meisjes met maandverband voor seks betalen. London Books, € 20,50.

Uitgelezen?
Zijn we een Nederlandstalige titel vergeten? Laat het ons weten! Op zoek naar een Engelstalig boek? Check de Engelstalige editie van Period Magazine: period.media/quotes/28-books-on-periods/. In het overzicht vind je boeken van onder anderen Jennifer Weiss-Wolf, Karen Houppert, Chris Bobel, Anna Dahlqvist, Lara Owen, Breanne Fahs, Holly Bridges, April Kurtyka, Lauren Rosewarne en vele anderen.

LAATSTE UPDATE: 2-10-2023

Meer overzicht? 
Podcasts over menstruatie
Muziek over menstruatie
Films over menstruatie
Games over menstruatie

Illustratie opening: Shutterstock.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.