Voor alles is een eerste keer. Zo ook voor … ongesteldheid. De een kijkt er naar uit (echt waar). De ander had het rode feestje misschien liever uitgesteld of helemaal afgezegd. De eerste keer is best spannend. Daarom: alles wat je over – of beter gezegd voor – je First Period zou moeten weten! (Ook interessant voor opvoeders en ouders).

Wanneer word je voor het eerst ongesteld?  

Gemiddeld als je tussen de 11 en 14 bent, maar al op je 8ste of pas op je 16de kan ook. Als je vriendinnen of klasgenoten al ongesteld zijn, wil dat dus helemaal niet zeggen dat jouw lichaam hier ook al klaar voor is. Eigenlijk kun je beter naar de leeftijd kijken waarop je oma/moeder/zus voor het eerst ongesteld werden.

Die eerste keer laat zich niet goed voorspellen. Er zijn signalen, denk aan borstvorming en haar dat op plekken groeit waar eerst geen haar zat – in je oksels dus en rond je vulva. Je kunt soms wat bruine of witte afscheiding in je onderbroek vinden. Misschien heb je een wat korter lontje of ben je eerder emotioneel. Ook dat is logisch. Er verandert in de puberteit van alles en nog wat in je lichaam onder invloed van hormonen (zie ook: Wanneer is het code rood?).

Feit: als je voor het eerst ongesteld bent, weet je wat je lichaamslengte wordt. Vanaf dat moment groei je namelijk nauwelijks verder in de lengte.

Wanneer zou je voorlichting over menstruatie moeten krijgen?

Moeders geven vaker voorlichting dan vaders. Dat blijkt onder meer uit een enquête van Libresse. Van alle meisjes vraagt 87% advies aan haar moeder en slechts 9% aan haar vader. Wat gelukkig niet betekent dat er nooit over wordt gepraat: 46% van alle vaders praat met hun dochters en 86% van alle moeders doet dat.

Het is natuurlijk wel handig als je voorlichting krijgt voordat je ongesteld wordt. Als je niet weet wat er gebeurt, schrik je je rot als je bloed in je onderbroek ziet. Precies dat gebeurt vaak in ontwikkelingsgebieden, waar meisjes niet of nauwelijks naar school gaan.

Ook hier gaat het soms mis. Ouders denken vaak dat ze nog wel even de tijd hebben. Al op de basisschool ongesteld worden, is niets bijzonders meer. Daarom is het belangrijk dat ook op scholen (middelbare scholen én onderbouw) extra voorlichting wordt gegeven. Niet alleen over hoe het biologisch werkt, maar ook over wat ‘normaal’ is qua menstruatie en over hoe je jezelf zo goed mogelijk verzorgt.

Feit: In 1830 was je gemiddeld 17 jaar als je voor het eerst menstrueerde. Mensen worden nu eerder ongesteld dan vroeger. Dat heeft alles te maken met de betere leefomstandigheden. Om ongesteld te kunnen worden, heeft je lichaam een bepaald vetpercentage nodig.

Wat heb je nodig voor de eerste keer?

Ook al zijn er signalen, de allereerste keer komt meestal onverwacht. In elk geval niet als je toevallig een weekend thuis bent, maar juist als je ergens logeert of op schoolkamp, excursie of vakantie bent. Stop voor de zekerheid maandverband in je schooltas/weekendtas/sporttas en ook reserveonderbroek. Want onverwacht betekent natuurlijk: een vlek in je mooiste slip. Meestal is de kleur van die vlek een beetje bruinig of roodbruinig. Niet helderrood zoals je misschien zou denken, zoals bloed dat uit een wondje komt.

Maandverband is fijn als je nog een beetje aan ‘het ongesteld zijn’ moet wennen. Met tampons moet je meestal even oefenen namelijk. In plaats van maandverband kun je ook voor een menstruatieslip kiezen. Dat is een onderbroek met een vochtabsorberend kruisje waarin je met een gerust hart Heel Erg Ongesteld kunt worden. Zo’n broekje ziet er uit als een gewone onderbroek en zit net zo lekker. Superhandig op dagen dat je niet zeker weet of je ongesteld gaat worden, bij het sporten of ’s nachts. En het scheelt een hoop wegwerp maandverband omdat je het broekje – net als je gewone onderbroek – in de wasmachine wast. Da’s weer lief voor het milieu.

Feit: Gemiddeld verlies je zo’n 30 tot 40 milliliter bloed – zo’n 4 eetlepels. In de eerste dagen is je menstruatie vaak wat heftiger. Ook ’s nachts heb je meestal maandverband met meer absorptievermogen nodig. Bij Libresse kun je kiezen uit diverse soorten inlegkruisjes en maandverband; bijvoorbeeld extra lang, met en zonder vleugels, speciaal voor de nacht of speciaal voor een string. Je ontdekt vanzelf welke variatie het beste bij jouw flow past.  

Zouden jongens ook iets moeten leren over menstruatie?

Als je weet waar menstruatie voor dient (De Voortplanting! Zonder menstruatiecyclus bestond je broer/neef/buurjongen/klasgenoot niet!) is het antwoord: ja! Toch is het met de menstruatiekennis droef gesteld onder jongens. Maar liefst 89% van de jongens tussen de 12 en 15 jaar zegt weinig tot helemaal niets over het onderwerp te weten. Bij de meisjes is dit percentage 61%. Van alle jongens zegt 62% en van alle meisjes zegt 73% dat zij eigenlijk gezamenlijk les over menstruatie zouden moeten krijgen. Van de jongens vindt 49% sowieso dat jongens over ongesteldheid zouden moeten leren en denkt 27% dat het helpt om menstruatiefabels de wereld uit te helpen.

Over menstruatie doen de wildste verhalen de ronde. Meestal zijn die verhalen in een ver-ver verleden ontstaan – toen men gewoon nog niet begreep wat menstruatie precies was. Inmiddels weten we precies waar het fenomeen voor dient. (Herhaling: De Voortplanting! Zonder menstruatiecyclus bestond je niet!) Toch zijn er nogal wat misverstanden, bijvoorbeeld dat sporten tijdens de menstruatie ongezond is of dat je niet zwanger kunt worden als je ongesteld bent. Maar liefst 22% van de jongens en 15% van de meisjes denken dat je het kunt zien als iemand ongesteld is. (Hoe dan? Er staat toch geen ‘ongesteld’ op je voorhoofd?).

Fabel: 14% van de jongens en 16% van de meisjes denkt dat je niet kunt plassen als je een tampon in hebt. Natuurlijk kan dat wel: je plast uit een heel andere opening!  

Wanneer is het code rood?

Ongesteld worden is een positief iets. Het betekent dat je lichaam goed functioneert. Dat je gezond en sterk genoeg bent om kinderen te krijgen (ook al moet je daar nu nog niet aan denken). Maar veel meiden en vrouwen hebben last van menstruatieklachten. Meer dan de helft (51%) van alle meisjes heeft zich wel eens ziekgemeld vanwege de menstruatie en 68% heeft elke keer opnieuw menstruatiepijn. Maar liefst 79% van de meisjes en 16% van de jongens denken dat het normaal is om elke keer hevige krampen te hebben.

Een beetje kramp hoort er helaas bij. Ook stemmingswisselingen en eetbuien (Geef Die Chocolade Hier!) zijn goed verklaarbaar. Je menstruatie wordt immers aangestuurd door hormonen. Hormonen zijn signaalstoffen. Als je helemaal niets van hun invloed zou merken, zouden zij hun werk niet goed doen. Omdat het even duurt voordat de hormonen die een rol spelen bij de menstruatiecyclus een beetje op elkaar zijn ingespeeld, is het normaal dat je in het begin onregelmatig ongesteld bent en soms ook meer last hebt van veel bloedverlies en kramp. Als het goed is, wordt dit na een tijdje beter. Blijf je te veel last houden van je menstruatie, moet je je bijvoorbeeld almaar ziekmelden van school of sport, dan is het altijd een goed idee om naar de huisarts te gaan.

Feit: De gemiddelde menstruatiecyclus is 28 dagen – alles tussen de 25 en 35 dagen is normaal. Sommige mensen hebben maar 3 dagen bloedverlies, maar meer dan 8 dagen komt ook voor. Als je je cyclus een beetje leert kennen, dan weet je wanneer je waarschijnlijk een tikje chagrijnig bent/naar chocolade hunkert/maandverband bij je moet hebben. Het is dus handig om je cyclus in kaart te brengen met een speciale calculator of app.

Wat doe je als je wordt gepest met je menstruatie?

Het klinkt misschien gek in 2022, maar 11% van de meisjes zegt dat jongens de meiden op school pesten met hun ongesteldheid. En 13% van de jongens zegt wel eens grappen te maken over dit onderwerp of meisjes daarmee te plagen. First Period-advies: Pik Dit Niet. Laat jongens dit kunstje eerst maar eens nadoen: met buikkramp naar school én ook dan nog opletten of je niet doorlekt. Als jongens zouden menstrueren, vonden we dit waarschijnlijk Heel Erg Stoer.

Moffel je maandverbandje dus niet in je mouw als je naar de wc gaat. Zwaai ermee boven je hoofd. Kraak keihard als je de wikkel lostrekt op de wc en hoest niet om dit geluid te camoufleren. Zeg het gewoon als je je niet lekker voelt als je ongesteld bent. Zeg het sowieso als je ongesteld bent. Vraag erom als je geen maandverband bij je hebt – of als er thuis te weinig geld is om dit te betalen. Wees een beetje trots op je (First) Period!

Beeldmateriaal: Libresse/Essity.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.

Lees ook:
Podcastselectie 
Playlist
Boekenoverzicht
Filmwijzer