Kan dat zomaar? Je tampon naar Anne Frank vernoemen? En waarom doen maandverbandfabrikanten dat? Op het eerste gezicht lijkt de Joodse onderduikster uit de Tweede Wereldoorlog niets met tampons of maandverband te maken te hebben. Maar wat Anne Frank tot inspiratie van tamponfabrikanten maakt, is dat ze zo openhartig over haar menstruatie schreef.
Dagboekfragmenten
In het dagboek dat ze van 12 juni 1942 tot 1 augustus 1944 bijhield – en dat ze ook wel Kitty noemde – valt te lezen: ‘PS. Ik heb je nog vergeten het gewichtige nieuws te vertellen dat ik waarschijnlijk gauw ongesteld word. (…) Ik kan het haast niet afwachten het lijkt me zo gewichtig, alleen jammer dat ik nu geen damesverband kan dragen want dat krijgt men ook niet meer, en die stokjes van mama kunnen alleen vrouwen dragen die al eens een kind gehad hebben.’ Ook dit fragment van 5 januari 1944 gaat over haar menstruatie: ‘Telkens weer als ik ongesteld ben – en dat is nog maar drie keer gebeurd – heb ik het gevoel dat ik ondanks alle pijn, narigheid en viezigheid, een zoet geheim met me meedraag en daarom, al heb ik er niets dan last van, verheug ik me in zekere zin altijd weer op de tijd dat ik weer een geheim in me zal voelen.’
Anne’s Dag
In de jaren zestig werd haar dagboek in het Japans vertaald. Al gauw werden de boeken daar razend populair, al betekende Anne Frank’s enthousiasme en openhartigheid over menstruatie een cultuurshock. Dat leidde tot een opmerkelijk synoniem: ‘ongesteld’ wordt in Japan ook wel ‘Anne no hi’ ofwel ‘Anne’s Dag’ genoemd. Ook fabrikanten wilden een graantje meepikken van de Japanse obsessie met Anne Frank: in 1968 bracht o.b. speciaal voor de Japanse markt ‘Anne tampons’ uit (met vingerbeschermers voor het inbrengen). De productie van deze tampons werd stopgezet toen het Anne Frank–fonds in Zwitserland ervan hoorde en er niet bepaald over te spreken was. Op onder meer Etsy en Ebay kom je nog wel eens vintage verpakkingen tegen.
Hedendaagse inspiratiebron
Vandaag de dag is Anne Frank’s openhartigheid nog steeds inspiratie voor tamponfabrikanten. Entrepreneur Valentina Milanova zegt van menstruatie weer iets te willen maken waar je je op kan verheugen, net zoals Anne dat deed. Haar bedrijf Daye (ze wilde het eerst Anne’s Day noemen, als eerbetoon) gaat tampons met 30% cannabidiol (CBD) produceren die zouden helpen tegen menstruatiekramp. (Niet te verwarren met de vaginale zetpillen tegen menstruatiekramp met zowel THC als CBD die al op de markt zijn.) Milanova zelf las het dagboek van Anne Frank toen ze 13 was – Anne’s positieve kijk op menstruatie en de overgang van meisje tot vrouw maakte een diepe indruk op haar.
Anne Frank gecensureerd?
In bibliotheken van Amerikaanse scholen blijken de dagboeken van Anne Frank echter geregeld te zijn gecensureerd. Niet om tere zieltjes te beschermen tegen heikele thema’s als de Holocaust, maar omdat ze openhartig schrijft over seksualiteit en menstruatie. Als het op menstruatie aankomt is Het Achterhuis niet het enige boek op de zwarte lijst. Are You There God? It’s Me, Margaret van Judy Blume staat nog steeds in de top 100 van ‘challenged books’. Evenals het brave voorlichtingsboek What’s Happening to my Body? van Lynda Madaras. En Harry Potter. Om censuur in de literatuur tegen te gaan organiseert de American Library Association al sinds de jaren tachtig elk jaar de Banned Books Week, in de laatste week van september. Must-read: de jaaroverzichten met boeken die het vaakst zijn verbannen.
Boekentip: Anne Frank Verzameld werk, uitgegeven onder auspiciën van het Zwitserse Anne Frank Fonds door Prometheus. Te koop bij Bol.com.
Meer lezen?
Een deugdzame huisvrouw
Beste ongesteldheid
Boekjes voor het bloeden
