Acrylverf. Pastelkrijt. Waterverf. Borduurgaren. Potlood. Textiel. Maandverband. Film. Bloed. Papier. Keramiek. Plastic. Canvas. Fotografie. Noem een medium en je kunt er kunst mee creëren. Menstruatiekunst bijvoorbeeld. Om de vinger op de zere plek te leggen. Vraagtekens te plaatsen. Genderongelijkheid aan de kaak te stellen. De afgelopen tien jaar hebben we bij Period! fantastische voorbeelden van menstrala – zoals dit genre ook wel wordt aangeduid – voorbij zien komen. Meestal in een kleinschalige en/of solotentoonstelling. Uitzonderingen bevestigen de regel: zo was in Boston (Verenigde Staten) de expositie Widening the Cycle te zien. Bijzonder aan die tentoonstelling was dat er werken van niet minder dan 36 kunstenaars uit 10 verschillende landen aan meededen. Zij hadden één gemeenschappelijk doel, namelijk: menstruatie in een ander en vooral breder perspectief plaatsen. Laten zien hoe mooi die menstruatiecyclus is – en hoe merkwaardig dat menstruatietaboe eigenlijk is. Ter inspiratie een selectie uit de kleurrijke catalogus.
Jen Lewis
Curator van Widening the Cycle is de Amerikaanse kunstenaar/fotograaf en kunsthistoricus Jen Lewis (Michigan, VS), bekend van het kunstproject Beauty in Blood. Voor deze serie maakte zij samen met haar echtgenoot Rob Lewis macro-opnamen van haar menstruatiebloed, vermengd met water. Betoverende wolkenluchten, die soms wat weg hebben van buitenaardse sterrenstelsels zijn het resultaat. Kijk bijvoorbeeld naar The Wirl op de website van Saatschi Art. Of naar het kleurrijke Truth or Perception of The Crimson Wave, hierboven.
‘Als ik bij het maken van Beauty in Blood iets heb geleerd, is het dat menstruatie belangrijker is dan de meeste mensen in de samenleving willen erkennen; het is diep verankerd in onze mondiale lichaamspolitiek en levert een belangrijke bijdrage aan de enorme genderongelijkheid tussen mannen en vrouwen vandaag de dag. Geïnstitutionaliseerde hiërarchieën handhaven en ondersteunen het verouderde patriarchale geloof dat menstruatie het vrouwelijk lichaam inferieur maakt aan het mannelijk lichaam.’
‘De vrouwelijke ‘hygiëne-industrie’ houdt het taboe-denken in stand door te suggereren dat de maandelijkse cyclus vies en sociaal ongewenst is; het moet worden verborgen in roze wikkeltjes met ruches, zoals snoepjes. Er mag alleen heel losjes naar worden verwezen met blauwe vloeistof in reclames. Het is mijn ervaring dat vrouwen en mannen hongeren naar een authentieke dialoog over menstruatie en alles wat daarmee samenhangt. Het is duidelijk dat het nu tijd is om op te staan en ons uit te spreken ten gunste van de menstruatie; een natuurlijk onderdeel van het leven.’
Nichole Speciale
Phoebe Man
Gwenn Seemel
It is easier for a camel to pass through the eye of a needle than for a fertile woman to understand infertility is de volledige titel van het werk hierboven dat afgekort Dromedary heet. ‘Onvruchtbaarheid komt veel voor bij dromedarissen, zegt kunstenaar Gwenn Seemel (VS) over het verband tussen menstruatie en deze woestijndieren. ‘Ik wil laten zien dat voor zowel dier als mens zwanger worden en kinderen krijgen moeilijk of soms zelfs dodelijk kan zijn.’
‘Ik ging er altijd van uit dat ik ooit kinderen zou krijgen. Het was niet iets waar ik een sterk gevoel over had, maar ik dacht wel dat ik het zou doen. Toen kreeg ik een paar jaar geleden de diagnose endometriose, een ziekte die vaak onvruchtbaarheid veroorzaakt. Plotseling leek de toekomst waar ik niet zoveel om gaf belangrijk.’ Dat leidde tot onderzoek naar de drang tot voortplanting bij mensen en dieren. Het onderzoek resulteerde in het prentenboek Crime Against Nature waar Dromedary onderdeel van is.
Anzi Matta
‘Deze appel staat symbool voor vrouwen, hoe zij door de eeuwen heen altijd misbruikt zijn en vaak als slachtoffer worden gezien. Feministische propaganda? Nee, gewoon de waarheid,’ zegt Anzi Matta (Indonesië). Voor Appel gebruikte ze haar favoriete potloden (Staedtler Mars Lumograph) en papier. ‘Ik werk meestal op papier en ik gebruik ook aquarel, maar niet zo vaak als ik een potlood gebruikte. Soms gebruik ik voor de finishing touch Adobe Photoshop en print ik in de beste kwaliteit.’ Matta exposeerde voor het eerst toen ze nog op de middelbare school zat.
Mary Rouncefield
‘Menstruatie is een natuurlijk proces,’ zegt Mary Rouncefield (VK). ‘Daarom heb ik waterverf gebruikt. Dat vloeit, net als bloed, en zoekt haar eigen weg. De zachte kleuren in het schilderij zorgen voor een positieve sfeer. Deze afbeeldingen bevatten allemaal het gebruik van aquarel die de kans heeft gekregen om te vloeien en zijn eigen richting te volgen, met minimale tussenkomst van mijzelf. Ik vond dat dit passend was, omdat menstruatie een natuurlijk proces is dat een eigen verloop heeft. She’s Got The Painters In illustreert een uitdrukking uit Noord-Engeland, die ik alleen mannen heb horen gebruiken. Meestal met gegrinnik. Ik besloot me deze uitdrukking opnieuw toe te eigenen door de ‘schilders’ vrouwelijk te maken in plaats van mannelijk.’
Sara Raca
‘Mijn werk is een combinatie van textiel en poëzie, zegt Sara Raca (Mexico) ‘Op deze jurk is het bloed dat je normaal gesproken niet ziet, omdat menstruatie zich in je lichaam afspeelt, zichtbaar gemaakt.’ Tejido Sa(n)grado is onderdeel van een collectie van verschillende stukken die over menstruatie gaan. Stof dient als tweede huid ofwel canvas om de visie op vrouwelijk bloed herdefiniëren. De collectie Tejido Sa(n)grado is onderdeel van Naturaleza Rara: Sewing Writing Lab.
Meer informatie
* Voor meer informatie over de tentoonstelling Widening the Cycle, kijk op: Wideningthecycle.com.
* De kunstcatalogus Widening the Cycle – A Menstrual Cycle & Reproductive Justice Art Show (na)bestellen? Dat kan via Blurb.com.
* Kunst van Jen Lewis kopen? Dat kan o.a. via haar website BeautyinBlood.com.
* Jen Lewis heeft ook een bijdrage geleverd aan The Palgrave Handbook of Critical Menstruation Studies – met een hoofdstuk over kunst. Dit handboek van formaat (ruim 1.000 pagina’s) is gratis te downloaden via palgrave.com/gp/book/9789811506130
Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.
