Hoe gaat een samenleving om met menstruatie en waarom? Exposities zijn de perfecte plek om onze menstruatiecultuur te duiden. Daarvoor kun je nu naar Luxemburg. En ook: naar Washington, Taiwan, Amsterdam en Arnhem.
Luxemburg: Et leeft – The exhibition on menstruation
Ook in Luxemburg is de menstruele revolutie die rond 2014 wereldwijd is losgebarsten niet onopgemerkt gebleven. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de petitie uit 2021 waarin werd gepleit voor menstruatieverlof en de introductie van gratis menstruatieproducten in openbare toiletten. En uit de aan menstruatiecultuur gewijde tentoonstelling ‘Et leeft. The exhibition on menstruation (vrij vertaald: het stroomt) die je tot medio 2026 in het Lëtzebuerg City Museum kunt bezoeken.
De tentoonstelling onderzoekt hoe we de afgelopen eeuwen naar menstruatie hebben gekeken aan de hand van historische objecten, hedendaagse kunstwerken, films, muziek, de evolutie van menstruatieproducten vanaf het einde van de 19de eeuw tot en met de ervaringen van menstruerende mensen. Bezoekers worden zo uitgenodigd na te denken over hoe samenlevingen dit taboe-onderwerp door de eeuwen heen hebben benaderd en (wel of niet) hebben begrepen.
Amsterdam: Vrouwen van Amsterdam – Een ode
We spelen een beetje vals, want de tentoonstelling ‘Vrouwen van Amsterdam – Een ode’ in het Amsterdam Museum is niet meer fysiek te bezoeken. Wel kun je de odes aan vrouwen die iets hebben betekend voor de stad Amsterdam nog online vinden. Waaronder de ode aan de allereerste menstruatieactiviste van Nederland: Elly Brink, die al in 1982 de tentoonstellling ‘Verschijnt maandelijks: over menstruatie’ in kunstgalerij Amazone initieerde. Brink was ietwat in de vergetelheid geraakt, tot curator Debra Knoop haar uit de niet-gedigitaliseerde archieven van Atria Kennisinstituut wist te bevrijden.
Samen met een sociologie studiegenoot publiceerde Brink in 1974 ‘Het fenomeen Menstruatie in het leven van een vrouw.’ Na dit onderzoek organiseerde ze door het hele land themabijeenkomsten in vrouwencafé’s en riep zij vrouwen op om ervaringen te delen. In 1981 verscheen haar menstruatieboekje ‘Menstrueren, weten hoe ut voelt!’ In 1982 werkte ze mee aan de eerdergenoemde tentoonstelling. In 1986 verscheen haar laatste boek, een stripboek voor meiden: ‘De M van Bertien.’ Kijk voor de uitgebreide versie van dit verhaal op amsterdammuseum.nl/topic/vrouwen-van-amsterdam/bijdrage/108220-het-menstruatietaboe-doorbreken.
Washington: MUM
Het allereerste menstruatiemuseum ter wereld ooit – het Museum of Menstruation & Women’s Health ofwel ‘MUM’ – is het geesteskind van een man. De Amerikaan Harry Finley (1942) werd gegrepen door de manier waarop verschillende culturen met het taboeonderwerp omgaan en begon te verzamelen. Eerst vintage advertentiemateriaal (Finley is grafisch vormgever). Maar daar kwamen al snel andere objecten bij. Het museum, in de kelder van zijn woonhuis in het Amerikaanse Maryland, was vier jaar open voor publiek. Daarna was het alleen nog virtueel te bezoeken.
De site Mum.org was een digitale schatkamer waarin je met een gerust hart dagen kon doorbrengen. Geheel terecht dus dat deze als digitaal erfgoed is opgenomen in het Women’s and Gender Studies webarchief van de Amerikaanse Library of Congress. De fysieke collectie – 475 voorwerpen, waaronder vintage menstruatieproducten en dozen vol met advertenties, verpakkingen en voorlichtingsmateriaal in allerlei talen – heeft inmiddels onderdak gevonden in het National Museum of American History in Washington. Op dit moment wordt hard gewerkt om het levenswerk van Finley te digitaliseren. Het archief is ondertussen al wel opengesteld voor studiedoeleinden.
Taiwan: With Red – The Red House Period Museum
In Taiwan werd het allereerste menstruatiemuseum ter wereld geopend, kopte de internationale pers een paar jaar geleden. Dat is een tikje bezijden de waarheid (zie hierboven) maar noemenswaard is de opening natuurlijk wel. Initiator Vivi Lin is zelf trouwens iets bescheidener en spreekt over ‘het eerste menstruatiemuseum in Azië’. Lin is founder van With Red ofwel ‘The Red House Period Museum‘ de eerste non-profit organisatie voor period equity in Taiwan. Period equity staat voor toegang tot betaalbare en gezonde menstruatieproducten en -voorlichting.
Nederland: het Nederlands Openluchtmuseum
Menstruatie maakt deel uit van het dagelijks leven. Maar daarover is nauwelijks iets terug te vinden in musea. Daar wilde het Openluchtmuseum verandering in brengen. Op onverwachte plekken vind je nu attributen die met menstruatiecultuur hebben te maken. Denk aan wasbaar maandverband aan de roede van een kachel. Conservator Inge Schriemer legde in een gastblog voor Period! uit hoe de collectie tot stand kwam.
Meer menstruatiecultuur? Op Period! kon je eerder over deze tentoonstellingen en collecties lezen:
Orischot: Vrouwenzaken
De tijdelijke expositie ‘Vrouwenzaken 1850-2025’ in Museum De Vier Quartieren in Oirschot gaf een bloemlezing vanaf de tijd waarin Vincent van Gogh leefde tot en met vandaag. Van Gogh knipoogt naar de permanente expositie ‘Het oog van Vincent’ waarin over het leven van een Oirschotse boerenfamilie wordt verteld – door het oog van de wereldberoemde schilder dus. Die expositie vormde de rode draad van het historische museum. Daarbij: in zijn tijd menstrueerden vrouwen natuurlijk ook, al was dat minder vaak dan nu.
Berlijn: Flow
In het Museum Europäischer Kulturen (MEK) in Berlijn kon je eerder naar Flow: The Exhibition on Menstruation. Een tentoonstelling die aan de hand van persoonlijke en historische menstruatieproducten, advertenties, interviews, muziek, film, foto’s, krantenartikelen, kunst, themabijeenkomsten en debatten laat zien hoe ‘dat wat niet genoemd mag worden’ vanaf het einde van de 19de eeuw is geëvolueerd.
Londen: Vagina Museum
In het Vagina Museum in Londen was eerder de tentoonstelling Periods: A Brief History’ te zien. Voor wie denkt dat een vaginamuseum bijzonder is: in het IJslandse Reykjavik kun je de grootste collectie fallussen ter wereld bewonderen in The Icelandic Phallological Museum.
Menstruation Museum Amsterdam
Helaas, dit plan is niet van de grond gekomen. De collectie met allerlei historische menstruatieproducten is inmiddels meeverhuisd met initiator Linnea Celik, naar Zweden. Op Instagram is de naam Menstruation Museum Amsterdam omgedoopt tot Menstruation Museum Europe. In de aflevering Kop en Schouders van Vrouw Op Mars (vanaf 12:17), met Period! oprichter Paula Kragten en presentator Fidan Ekiz – kwam Linnea een deel van haar collectie showen.
Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.
