Hoe moesten vrouwen in vroegere tijden dealen met menstruatie, zwangerschap en overgang? De tijdelijke expositie ‘Vrouwenzaken 1850-2025’ in Museum De Vier Quartieren in Oirschot geeft een bloemlezing vanaf de tijd waarin Vincent van Gogh leefde tot en met vandaag. Van Gogh knipoogt naar de permanente expositie ‘Het oog van Vincent’ waarin over het leven van een Oirschotse boerenfamilie wordt verteld – door het oog van de wereldberoemde schilder dus. Die expositie vormt de rode draad van het historische museum. Daarbij: in zijn tijd menstrueerden vrouwen natuurlijk ook, al was dat minder vaak dan nu.
Museummanager Lilian Calame van Museum de Vier Quartieren kreeg het idee voor de expositie toen zij uitwasbare menstruatiebroekjes bij de Hema zag, vertelde zij aan de regionale pers. Het viel nog niet mee om de expositie daadwerkelijk gerealiseerd te krijgen. De weinige voorwerpen die bewaard zijn gebleven zijn verspreid over meerdere museumcollecties. In de Rijkscollectie zijn bijvoorbeeld maar weinig voorwerpen te vinden, het merendeel is wasbaar maandverband. Ook de kennis over onze menstruatiecultuur is erg versnipperd.
Voor menstruatie was gewoon nooit zoveel belangstelling. Het was een taboeonderwerp: iets om te verhullen, verzwijgen en te verstoppen. Dat geldt overigens voor alles wat met gynaecologie te maken heeft. Ook met een zwangerschap liep je vroeger niet te koop. De tentoonstelling ‘Vrouwenzaken’ vertelt hoe dat zo is gekomen en zoomt daarvoor in op drie belangrijke thema’s: het mannelijk perspectief op de vrouwelijke cyclus ofwel de oorsprong van menstruatieschaamte, de duurzaamheid van menstruatieproducten en menstruatiearmoede. Doorlekangst is van alle tijden, zo blijkt.
Wie de tijdelijke tentoonstelling bekijkt ontdekt dat er stappen zijn gezet sinds 1850. Maandverband met plakstrip is stukken comfortabeler dan die dikke wegwerp maandverbanden van cellulose die je aan een gordeltje moest knopen of de repen stof die je bij wijze van wasbaar maandverband met een veiligheidsspeld op zijn plek moest zien te houden. Je hoeft die doekjes voor het bloeden niet meer noodgedwongen in een emmertje onder het aanrecht te laten weken. Tenzij je dat wilt – want wasbaar is terug van weggeweest.
Je hoeft geen codewoord meer te gebruiken als je een pakje maandverband wilt kopen en je hoeft je ook niet meer met mos en wol te behelpen bij gebrek aan beter. Maar we zijn er nog niet helemaal. Met de algemene menstruatiekennis is het nog altijd niet al te best gesteld. Redenen te over om een bezoek aan deze tentoonstelling te brengen. Samen met je zoon, vriend of man. Want vrouwenzaken zijn ook mannenzaken.
Vrouwenzaken op de agenda
De tentoonstelling ‘Vrouwenzaken 1850-2025’ in Museum de Vier Quartieren werd op Internationale Vrouwendag geopend door kunsthistorica en conservator Inge Schriemer van Openluchtmuseum Arnhem. Zij verzamelt al enige tijd voorwerpen en ervaringen voor het project Menstruatiecultuur, waarover je eerder op Period! las, en hielp bij de duiding. De getoonde voorwerpen zijn uitgeleend door het Museum van de Vrouw in Echt, Museum de Dorpsdokter in Hilvarenbeek, Organon Pharma, Rutgers en social designer Alieke Geerts van Bureau Ruimte Koers en komen uit de eigen collectie die zo’n 6.000 historische gebruiksvoorwerpen omvat. ‘Vrouwenzaken’ is tot en met 29 september 2024 te zien. Kijk hier voor meer informatie.
Meer menstruatiecultuur?
In Berlijn kun je momenteel ook naar een tentoonstelling over menstruatie. Daarover lees je meer in dit artikel. In Taiwan kun je naar een heus menstruatiemuseum. Wat er gebeurt met de omvangrijke collectie van het allereerste menstruatiemuseum ooit, het MUM in de Verenigde Staten, daarover lees je binnenkort meer.
Beeldmateriaal: met dank aan Lilian Calame/Museum De Vier Quartieren.
Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.
