Dat onschuldig ogende wattenstaafje lijkt misschien een relatief recente vinding. Maar schijn bedriegt. Achter de tampon schuilt een duizenden jaren oude en roerige geschiedenis. Een reis door de tijd.
550 v.C In het oude Egypte gebruiken vrouwen tampons van papyrus en gras.
500 v.C. Hippocrates (illustratie boven) beschrijft hoe Griekse vrouwen lint om stokjes wikkelen en zo hun menstruatie regelen. Elders in de wereld experimenteren vrouwen met papier (Japan), varens (Hawaii), plantenvezels (Indonesië) en rolletjes gras (Afrika).
18de eeuw Tampons doen dienst als medisch hulpmiddel: rolletjes in ontsmettingsmiddel gedoopt katoen worden gebruikt bij de behandeling van bloedende kogelwonden.
1776 Een Franse arts beschrijft een tampon van opgerold en in azijn gedrenkt linnen om vaginale afscheiding te behandelen.
1879 British Medical Journal publiceert een rapport over dr. Aveling’s Vaginal Tampon-Tube, een gecompliceerd apparaat met een inbrenghuls en een ‘klein glas vaginaal speculum, met een houten staaf’.
1900 In het Britse boek Nurse’s Dictionary of Medical Terms and Nursing Treatment Compiled for the Use of Nurses worden tampons omschreven als ‘propjes ontsmette wol die zijn omgeven door gaas en worden gebruikt om in de vagina te stoppen.’
1914 Tijdens de Eerste Wereldoorlog fabriceren legerverpleegsters hun eigen tampons van watten.
Jaren 20 Kimberly-Clark werknemer John Williamson fabriceert een tampon uit een condoom met gaatjes en vulling van Kotex maandverband. Het product slaat niet aan.
1931 De Amerikaanse arts Earle Cleveland Haas vraagt patent aan voor Tampax, een samenstelling van ‘tampon’ en ‘vaginal pack’. Het lukt hem niet om van zijn idee en commercieel succes te maken. Daarom verkoopt hij zijn vinding voor 32.000 dollar aan zakenvrouw Gertrude Tendrich. Zij richt vervolgens een bedrijfje op met de naam Tampax.
1936 De eerste Tampax-tampon met applicator wordt geproduceerd en ook de eerste Tampax-advertentie verschijnt: op zondag 26 juli in American Weekly.
1945 Journal of the American Medical Association publiceert het eerste onderzoek over tampons.
1947 De Duitse ingenieur Carl Hahn laat zich door een Amerikaanse tamponreclame inspireren en lanceert o.b. (‘ohne Binde’ ofwel ‘zonder maandverband’). Zijn tampons worden gemaakt in een kogelfabriek.
1960-1970 Innovaties verschijnen op het toneel, zoals Kotex’s Kotams Stick; een soort tampon op een lollystokje. Reclameboodschappen van Pursettes (1ste en 2e foto): tampons zijn heel gewoon. Je kunt ze zelfs gebruiken als je single bent. En je hoeft je droom date niet te missen. In de 3de figureert actrice Cheryl Tiegs. Nr. 4 is voor Tampax.
1973 Geschat wordt dat meer dan 70% van de Amerikaanse vrouwen tampons gebruikt. Tijdschriftadvertenties zetten stevig in op het feit dat je gewoon je ding kunt doen terwijl je ongesteld bent. Kruisboogschieten, waterfietsen en in een witte bikini op het strand liggen. Zonder kans op doorlekken.
1975 Sylvia Kristel is de eerste bekende Nederlander die in een tamponcommercial op tv optreedt: Amira, die met de ronde top. Procter & Gamble lanceert een nieuwe tampon, Rely genaamd. Deze tampon zet zowel in de lengte uit als in de breedte en is compleet gemaakt van synthetische, superabsorberende materialen.
1976 Door de categoriewijziging van cosmetische naar medische producten worden Amerikaanse tampons aan strengere regels gebonden.
1978 Berkeley Women’s Health Collective beschuldigt fabrikanten ervan informatie achter te houden over de samenstelling van tampons. In de jaren zeventig produceren bijna alle fabrikanten superabsorberende tampons.
1979 De eerste tampons gaan de ruimte in. NASA vraagt Sally Ride de eerste Amerikaanse astronaute, of 100 tampons genoeg zijn voor de Challenger-expeditie van een week.
De Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention krijgen melding van 55 gevallen van het toxic shock syndrome (TSS).
1980 Centers for Disease Control and Prevention-onderzoekers vinden een link tussen tampongebruik en TSS.
1983 Meer dan 2.200 gevallen van Toxic Shock Syndrome (TSS) zijn gerapporteerd. In meer dan 80% van de gevallen betreft het tampongebruikende vrouwen.
1985 De Amerikaanse actrice Courteney Cox (Monica Geller in de tv-serie Friends) was de eerste die het woord ‘ongesteld’ uitspreekt in een tv-commercial voor Tampax.
1986 Consumer Reports Magazine verkiest de tampon tot een van de ’50 small wonders and big deals that revolutionised the lives of consumers’.
1989 De Amerikaanse FDA stelt de eis dat tamponfabrikanten een gestandaardiseerd systeem van absorberingsgradaties moeten gebruiken: ‘junior’, ‘regular’, ‘super’ en ‘super-plus’.
Jaren 90 Bekende tamponmerken gaan over op chloorvrije manieren van bleken, bijvoorbeeld met waterstofperoxide. Wat niet betekent dat er geen dioxine meer in zit.
2000 De James Madison University in Amerika organiseert de eerste Anti-Tampon conferentie, bedoeld om vrouwen op gezondheidsgevaren te wijzen en alternatieve producten te promoten.
2015 Wereldwijd wordt actie gevoerd om het hoge belastingtarief op tampons te verlagen. Met social media-acties als #justatampon wordt het menstruatietaboe aan de kaak gesteld. De tamponscène uit het boek Fifty shades of Grey wordt uit de filmversie geknipt, omdat deze te controversieel zou zijn.
Bij het Amerikaans patentenbureau zijn patenten aangevraagd voor innovatieve tampons, bijvoorbeeld met blue tooth-verbinding naar een gezondheidsapp.
Bronnen: o.a. Museum of Menstruation and Women’s Health, The Tampon: A History, door Ashley Fetters (The Atlantic). De vintage advertenties uit de sixties en seventies zijn te koop op Etsy.com.
Zie ook:
Met andere woorden
Waar komt opoe toch vandaan?
Back to the future: maandverband
Illustratie: Schutterstock.
Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.
