Mocht je ooit in gebarentaal over je menstruatie willen praten, let dan op. Het juiste gebaar kan per regio verschillen.

Met de gebalde vuist twee keer zachtjes tegen je wang tikken, dat is in de Verenigde Staten het gebaar dat hoort bij menstruatie. Met je rechterhand of linkerhand, dat maakt niet uit. De kans dat iemand je begrijpt is redelijk groot: American Sign Language is de vierde taal in de VS. Maar of dat ook voor iemand in een ander Engelstalig land geldt? Dat is helemaal de vraag. De Britse en Amerikaanse Gebarentaal zijn namelijk twee totaal verschillende talen, doordat ze een andere ontstaansgeschiedenis hebben. In Engeland houd je daarom je rechterhand voor je buik, schuin naar beneden gericht.

16.000 gebaren

Het aantal gebarentalen wereldwijd wordt volgens de World Federation of Deaf geschat op 300, daarvan zijn er 144 geïnventariseerd. Dat er zoveel variaties zijn, komt omdat gebarentalen vaak binnen een dovengemeenschap ontstaan. Daardoor zie je ook per land verschillen. Neem België: het elektronische woordenboek van de Vlaamse Gebarentaal levert voor Vlaanderen, Limburg en Oost-Vlaanderen bijvoorbeeld compleet verschillende gebaren voor menstruatie op.

De Nederlandse Gebarentaal is oorspronkelijk ontstaan rondom vijf verschillende doveninstituten. Dus ook hier heb je te maken met regionale verschillen. Eind vorige eeuw is een deel van het lexicon gestandaardiseerd. In het online gebarenwoordenboek van Het Nederlands Gebarencentrum zijn nu ruim 16.000 gebaren te vinden; het standaardgebaar én de regionale varianten. Het standaardgebaar voor menstruatie in Nederland: houd de vlakke hand voor het gezicht met de pink ter hoogte van de kin en maak een cirkelvormige beweging, tegen de klok in. Zie de illustratie.

In Nederland hebben naar schatting 30.00 mensen gebarentaal als moedertaal en gebruiken 20.000 dove en slechthorende mensen deze als ondersteuning. Nog een bijzonder feitje: tot 1980 was onderwijs in gebarentaal verboden omdat men de voorkeur gaf aan liplezen. .

Werelddovendag

De laatste zaterdag van september is het traditiegetrouw Werelddovendag in Nederland en België. Vanwege Corona is de editie van 2020 afgelast. De rest van de wereld houdt World Deaf Day op de laatste zondag van september.

Illustratie:  Nederlands Gebarencentrum

Lees ook:
Met andere woorden
Geen gespreksonderwerp
Zeg heb jij ’t al?