Foto: Sam Balye via Unsplash.

Wereldwijd menstrueren maandelijks twee miljard mensen. Je zou dus zeggen dat ‘menstruatie’ een normaal gespreksonderwerp is. Niets is minder waar: 55% van de jongens vindt menstruatie vies en 37% vindt dat je je menstruatie geheim moet houden. Dit blijkt uit het Bloedeerlijk-onderzoek dat Plan International heeft uitgevoerd onder 4.127 jongens en mannen (15-24 jaar) in Brazilië, Indonesië, Uganda en Nederland. Uit dit onderzoek wordt opnieuw pijnlijk duidelijk hoe diepgeworteld het menstruatietaboe zit ingebakken. Dat heeft verstrekkende gevolgen voor de kansen en het welzijn van meisjes en vrouwen. Daarom is het op 28 mei dus MH Day (voluit Menstrual Hygiene Day, maar steeds vaker Menstrual Health Day genoemd).

Wat zeggen de cijfers?

• Jongens associëren menstruatie met ‘vies’ (55%), ‘beschamend’ (31%) en ‘walgelijk’ (38%), maar ook ‘natuurlijk’ (95%) en ‘gezond’ (85%).
• 37% van de jongens vindt dat menstruatie geheimgehouden moet worden omdat dit een privézaak is van meisjes en vrouwen.
• Bijna een kwart van alle jongens (23%) zegt niet of helemaal niet geïnformeerd te zijn over menstruatie.
• Ruim twee derde (70%) van de jongens geeft aan dat ze wel eens jongens of mannen lelijke en negatieve opmerkingen hebben horen maken over menstruatie; 25% van die opmerkingen in Nederland komt van mannelijke leerkrachten.
• Maandverband kopen of ermee naar de wc lopen is gênant voor meisjes, vindt respectievelijk 29% en 41% van de jongens en mannen.
• Meer dan de helft van de Nederlandse jongens (54%) heeft nog nooit maandverband of tampons gekocht.
• Een grote groep Indonesische jongens en jonge mannen vindt dat meisjes en vrouwen tijdens hun menstruatie niet naar school/werk (58%) of een gebedsplaats (73%) kunnen.
• 55% van de Ugandese jongens en mannen vindt het niet oké dat een meisje ongetrouwd blijft na haar eerste menstruatie.
• 92% van de jongens wil menstruatie normaliseren. Via betere voorlichting op school (72%), gesprekken thuis met beide ouders (69%) en via de media (64%).
  

  Jongens krijgen menstruatieles in Uganda (foto: Plan International).

Menstruatie is óók een mannenzaak

Wie Period! Magazine al wat langer leest, weet dat miljoenen meisjes maandelijks meerdere dagen school missen. Omdat ze gebrek hebben aan  sanitaire middelen en voorzieningen of omdat ze als onrein worden beschouwd en niet aan het openbare leven mogen deelnemen. Ook op het werk melden vrouwen zich ziek, meestal zonder de reden van hun ziekmelding te noemen. Vrouwen met ernstige klachten, zoals heftige kramp, vermoeidheid of hevig bloedverlies wachten vaak tot het echt niet meer gaat voordat zij medische hulp zoeken. Dit gebeurt overal ter wereld, ook in Nederland, en dat houdt genderongelijkheid in stand. Daarom is menstruatie óók een mannenzaak. Maar die blijken dus niet bijster veel respect te hebben voor dit onderdeel van de voorplantingscyclus. Ongeacht waar ze wonen.

Menstrual Health & Hygiene-expert Mascha Singeling van Plan International: ‘Het Bloedeerlijk-onderzoek illustreert dat in de vier landen door jongens nagenoeg hetzelfde over menstruatie wordt gedacht, met het verschil dat de gevolgen voor meisjes in een land als Uganda ingrijpender zijn. Bijvoorbeeld wanneer de eerste menstruatie betekent dat meisjes vanaf dat moment officieel vrouw zijn en daarmee klaar zijn om te trouwen en kinderen te krijgen. Jongens geven aan taboes te willen doorbreken, toch dragen zij onbewust bij aan de instandhouding van discriminerende normen. Het zijn vaak jongens of mannelijke leraren die negatieve opmerkingen maken als meisjes doorlekken op school. Ook zien niet alle vaders maandverband als een belangrijke uitgave.’

‘In alle landen wordt nagenoeg hetzelfde over menstruatie gedacht’

Waar Plan International werkt aan water, hygiëne en sanitatie (WASH), wordt ingezet op het bespreekbaar maken van menstruatie en de schaamte weg te nemen. Hierbij worden jongens en mannen actief betrokken, want zij spelen – zoals Bloedeerlijk laat zien – een grote rol in het doorbreken van stereotypes en taboes. Aan de hand van onder meer toneelstukken krijgen meisjes, jongens, leraren en ouders voorlichting over menstruatie en hoe je er op een gezonde manier mee om kunt gaan. Ook leren jongens en meisjes hoe ze zelf herbruikbaar maandverband kunnen maken. Samen met (inter)nationale en lokale overheden lobbyt Plan ervoor om voorlichting over menstruatie een vast onderdeel van het onderwijscurriculum te maken.

Dat Nederland minder voorop loopt dan je misschien zou denken, blijkt ook uit het Bloedeerlijk onderzoek. Zo weet 79% van de Nederlandse jongens dat menstruatie afstoting van het baarmoederslijmvlies is, tegenover 97% van de jongens in Brazilië, 90% in Indonesië en 93% in Uganda. Van de Nederlandse en Braziliaanse jongens begrijpt 45% dat hygiëne een belangrijk onderdeel is van de menstruele gezondheid, tegenover 53% van de Indonesische en 92% van de  Ugandese jongens. Slechts 15% van de Nederlandse jongens weet wat het premenstrueel syndroom is; Uganda scoort met 47% aanzienlijk hoger.

Menstruatieonderwijs in Indonesië (foto: Plan International).

Nederland doet het niet beter dan andere landen

Wat kennis betreft doet Nederland het niet beter dan andere landen – in tegendeel bijna. Menstruatiearmoede en -schaamte komen ook hier voor. Dat liet eerder onderzoek van Plan onder duizend Nederlandse meisjes en vrouwen tussen 12 en 25 jaar – het Bloedserieus onderzoek uit 2019 – al zien. Meer dan de helft van de ondervraagden gaf aan menstruatieproducten te duur te vinden, bijna de helft voelt zich vies als ze ongesteld is, een kwart houdt het voor zichzelf als ze ongesteld is, een derde vindt ongesteldheid een ongemakkelijk onderwerp, een vijfde praat ook in het gezin niet openlijk over menstruatie en 40% heeft weleens school of werk gemist omdat ze ongesteld was.

Bijna 9% van de door Plan ondervraagde Nederlandse meisjes bleek wel eens te weinig geld voor maandverband of tampons te hebben. Dat laatste cijfer is inmiddels omarmd door een stroom aan initiatieven als ‘1 op de 10 Nederlandse vrouwen heeft geen geld om menstruatieproducten te kopen.’ Niet gek dus dat MH Day 2022 in Nederland voornamelijk in het teken van menstruatiearmoede staat.  We zetten een paar initiatieven op een rij.

Meer informatie over het Bloedeerlijk en Bloedserieus onderzoek vind je hier. Of kijk op de website van Plan Nederland: planinternational.nl/

MHDAY 2022 in Nederland

• De Roze Hulp zamelt op zaterdag 28 mei menstruatieproducten in bij de Etos in Sassenheim.
• Periodic.nl organiseert een hele MenstruWeek vanuit de Universiteit van Amsterdam – van 23 t/m 29 mei in Amsterdam.
• Het Armoedefonds is een inzamelingsactie gestart en heeft inmiddels meer dan 700 uitgiftepunten voor menstruatieproducten (MUP’s) gelanceerd. Op MHDAY2022 wordt via die uitgiftepunten extra aandacht voor menstruatiearmoede gevraagd.
• Bij Moodies krijg je tot 30 mei 20% korting op menstruatieondergoed als je de kortingscode menstruatie20 gebruikt.
• Fentalks geeft ter ere van MHDay2022 een Period Talk-box én een menstruatieslip van Chantelle cadeau.
• Bij Cute Cotton krijg je t/m 29-5 10% korting op het hele assortiment met de kortingscode MHD22.
• Vlekkeloos, de film van Emma Branderhorst over menstruatiearmoede wast tijdens MH Day tijdens het Go Short filmfestival in Nijmegen te zien.

Foto opening: Photo by Sam Balye on Unsplash

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.

Meer over menstruatietaboes wereldwijd? Kijk in onze categorie Global of Cultuur. Of begin op de Homepage en ontdek zelf hoe boeiend het onderwerp eigenlijk is. Period!