Zeg eens eerlijk. Wat weet je nu eigenlijk écht over de menopauze? Over de perimenopauze? Over de postmenopauze? Over de overgang in het algemeen dan? Juist ja. Lees dit beter even. Want zwangerschap en menstruatie zijn in zekere zin een keuze. Met hormonale anticonceptie kun je deze zaken immers uitstellen of zelfs helemaal afbestellen. Maar de menopauze is een voldongen feit waaraan je niet kunt ontsnappen. Maar hoewel ‘de overgang’ geen zeldzaam verschijnsel is – twee miljoen Nederlandse vrouwen tussen de 40 en 60 zitten er hoogst waarschijnlijk middenin terwijl je dit leest – weten te veel vrouwen er te weinig van. Dat begint al met de termen. Wat is wat?

In de ontkenning

De begrippen menopauze en overgang worden vaak door elkaar gebruikt, maar betekenen toch echt iets anders. De menopauze is een moment; namelijk je laatste menstruatie. Toch is het geen gebeurtenis die je in je agenda kunt zetten. Pas als je een heel jaar niet meer hebt gemenstrueerd, weet je dat het je allerlaatste menstruatie was. De overgang is de fase rondom die laatste menstruatie. Een fase die wel tien jaar kan duren en die meestal nogal sneaky begint. Het duurt vaak even voordat je doorhebt dat al die kleine lichamelijke en geestelijke veranderingen die je opmerkt, overgang gerelateerd kunnen zijn. Zelfs dan gaan veel vrouwen in de ontkenning. (Nu al? Nee hoor, ik word nog gewoon ongesteld!) De postmenopauze is de levensfase na de menopauze, de jaren waarin je niet meer menstrueert.

Nieuwe ronde, nieuwe kansen

Wie denkt dat het leven ophoudt na de menopauze – think again. Door de stijgende levensverwachting ben je al gemiddeld dertig jaar postmenopauzaal. Dat hoeft geen straf te zijn. Niet meer ongesteld worden. Geen anticonceptie meer nodig hebben. De kinderen de deur uit. Beter weten wat je wilt en waarschijnlijk ook meer zin in seks vanwege een hoger testosteronniveau. Je zou bijna denken dat het leven begint na de menopauze. Nieuwe ronde nieuwe kansen. Helaas brengt de postmenopauze ook wat gezondheidsrisico’s met zich mee doordat de beschermende werking van oestrogeen wegvalt. We noemen de verhoogde kans op hart- en vaatziekten, osteoporose en dementie. Al kun je daar op anticiperen. Dus lees nog even verder.

Premenopauze betekent letterlijk ‘voor de menopauze’. Dat kan in principe dus over het hele leven voor de menopauze gaan, al wordt de term vaak gebruikt voor de jaren voorafgaand aan die allerlaatste menstruatie. De fase waarin je met allerhande typische en atypische overgangsklachten te maken kunt krijgen. De term perimenopauze is feitelijk beter. Hiermee worden de jaren vlak voor je laatste menstruatie aangeduid, waarin je wel veranderingen merkt maar waarin je ook nog menstrueert.

(A)typisch de overgang

Eerlijk is eerlijk: als je je in de overgang gaat verdiepen word je daar meestal niet blij van. Het gaat vooral over problemen. Over typische overgangsklachten die zijn terug te voeren op een verandering in de hormoonhuishouding, zoals de beroemde opvliegers, het nachtzweten en menstruatieveranderingen. De lijst atypische klachten is ellenlang.

Verschil met de typische klachten is dat atypische klachten in principe ook een andere oorzaak dan een veranderende hormoonhuishouding kunnen hebben. Ouder worden in het algemeen bijvoorbeeld (haarverlies, droge ogen en huid, aankomen in gewicht) of overbelasting (kort lontje, een haperend geheugen, stemmingswisselingen, slecht slapen). In deze levensfase moet je vaak veel ballen in de lucht houden. Een verkeerde diagnose (burn-out) ligt op de loer.

Het goeie nieuws: van al die vrouwen die zeer waarschijnlijk in de overgang zitten, heeft 20 procent nergens last van. Van de 80 procent die wel ongemakken ervaart, heeft een derde ernstige klachten. Tegen ernstige overgangsklachten is wat te doen. Bijvoorbeeld met hormoontherapie. En door de er- en herkenning van gezondheidsrisico’s en -problemen. Door gezondheidsprofessionals (voor huisartsen is onlangs een nieuwe standaard ontwikkeld) én door vrouwen zelf.

Lekker luisteren

Meer weten? In seizoen 2 #01 van de Libresse-podcast Baarmoederverhalen verdiept onderzoeksjournalist Liset Hamming zich in het fenomeen perimenopauze. Ze spreekt ervaringsdeskundigen en experts, waaronder gynaecoloog en voorzitter van de Dutch Menopause Society Dorenda van Dijken. Dat levert verrassende inzichten op. Bijvoorbeeld dat met de Engelse term ‘menopause’ de hele overgang wordt aangeduid en dus niet hetzelfde betekent als de Nederlandse term menopauze. Wisten wij ook niet.

En passant krijg je ook allerlei praktische tips. Dat is belangrijk. Na de menopauze ben je nog zo’n 30 jaar in de postmenopauze. Een levensfase die kansen biedt, maar ook wat gezondheidsrisico’s met zich meebrengt omdat de beschermende werking van oestrogeen wegvalt. Maar daar kun je je tegen wapenen. Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid. Op een fantastisch postmenopauzaal leven dus. Door zich in de perimenopauze vast op het fenomeen voor te bereiden. De podcast terugluisteren kan hier.

Op de agenda

Elk jaar op 18 oktober is het World Menopause Day. Dit jaar is ‘botgezondheid’ het thema van deze wereldwijde awareness-dag. Nederland heeft ook een eigen awareness-event: De week van de Overgang in april.

De afbeeldingen in dit artikel komen uit de prachtige video #Baarmoederverhalen van Libresse in samenwerking met regisseur Nisha Ganatra. Zes vrouwelijke animatoren werkten aan deze video die in 3,5 minuten vertelt over de centrale rol die de baarmoeder in elk vrouwenleven speelt. Of je nu wel of geen kinderwens hebt of aandoening als endometriose, je krijgt hoe dan ook te maken met menstruatie en menopauze. Zet het geluid aan en bekijk de video hier.

Beeldmateriaal: Libresse/Essity.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan op onze contactpagina.

Meer lezen over de overgang? Check onze leeslijst
Meer luisteren over menstruatie? Check onze podcastselectie
Meer zien over menstruatie? Check onze filmselectie
Meer lezen over menstruatie? Check onze boekenselectie
Muziekje erbij? Check onze playlist