Met menstruatiepijn dealen kan een uitdaging zijn. Dat was in het verleden niet heel veel anders. Zie de vijf historische – of beter gezegd ‘hysterische’ – pijnstillers in dit overzicht. (Weetje: de term hysterie is verwant aan het Griekse woord voor baarmoeder, hystera.) Voor de zekerheid doen we er een disclaimer bij: don’t try this at home!

1. Breng een in opium gedrenkte tampon in 

In de negentiende eeuw was opium een populaire pijnstiller die gewoon op recept te verkrijgen was. Logisch dus dat sommige vrouwen een in opium gedrenkte tampon inbrachten tegen menstruatiekrampen. Naast opium, tegen de pijn, waren de tampons ook gedrenkt in belladonna (wolfskers), om de vulva/vagina te kalmeren en te ontspannen. Wil je deze tampons met eigen ogen zien? Dan moet je naar Amerika. Het New Orleans Pharmacy Museum heeft een verpakking in de collectie.

Eeuwen geleden weekten de oude Grieken ook al hun tampons in opium. In The Hippocratic Oath and the Ethics of Medicine staat dat onder andere ‘wollen tampons gedrenkt in verschillende substanties, zoals: opium, papaver, bittere amandelolie, gekookte honing, drimia, ossenmerg, ganzenvet, rozenolie’ (enzovoort) werden gebruikt. Deze vaginale pessaria waren echter niet bedoeld als middeltjes tegen menstruatiepijn. De oude Grieken gebruikten ze als voorbehoedsmiddel, voor toediening van geneesmiddelen of om zwangerschappen te beëindigen. Dat was vroeger? Tegenwoordig is medicinale cannabis (CBD) en vogue als middel tegen menstruatiepijn.

2. Drink een alcoholisch vrouwendrankje

Heb je last van vrouwenkwalen? Dan neem je natuurlijk een middeltje dat speciaal voor vrouwen is. Gemaakt door een vrouw uiteraard, want: ‘Alleen een vrouw kan de kwalen van een vrouw begrijpen.’ Dat was de gedachte achter Lydia Pinkham’s Vegetable Compound. Het kruidendrankje, dat voor het eerst op de markt kwam in Amerika in 1875, was gemaakt door Lydia Pinkham – vandaar de naam – en bedoeld voor vrouwen die menstruatieproblemen en/of overgangsklachten hadden.

In het begin maakte Pinkham dit vrouwendrankje zelf op het fornuis in haar keuken, maar al snel werd het in fabrieken geproduceerd. Daarnaast werd de advertentieclaim behoorlijk uitgebreid. Lydia Pinkham’s Vegetable Compound zou bij iedere vrouwelijke klacht werken. Het zou helpen met zwanger worden, miskramen tegengaan en zelfs nierziektes en aandoeningen aan de eierstokken genezen. De ingrediënten van deze speciale vrouwentonic? Vooral veel alcohol (het originele recept bevat maar liefst 18%!), zilverkaars, kruiskruid, sterwortel, knolzijdeplant en fenegriekzaad.

3. Slik dagelijks zo’n 72 pillen

Een ander populair middel tegen menstruatiepijn in de negentiende eeuw was Humphreys’ Homeopathic Nr. 31. In 1853 creëerde Frederick K. Humphreys een verzameling van homeopathische medicijnen die allerlei aandoeningen zouden genezen. Van koorts, verstopping en ontstekingen (daarvoor moest je Nr. 1 hebben) tot chronische verstoppingen en hoofdpijn (Nr. 35). Nr. 31 was voor pijnlijke menstruaties en pruritis (jeuk). De producten zijn te zien in de collectie van het Museum of Health Care in Kingston, Canada.

De gebruiksaanwijzing: ‘Zodra je de pijn voelt opkomen, neem je ieder uur 6 stuks Specific Nummer 31. Ga hiermee door tot de pijn verdwenen is’. Oftewel 72 pillen per dag; 360 als je vijf dagen lang last van menstruatiekramp hebt. Volgens Humphreys zou normaal gesproken een paar doses voldoende moeten zijn. Vrouwen die last hebben van ‘krampaanvallen, spasmen of hysterie’ moeten ieder uur zes pilletjes van Nr. 31 nemen totdat ze geen klachten meer hebben en nog een dosis ‘s nachts om een volgende aanval te voorkomen.

4. Verbrand een pad

Ja, dat lees je goed. Had je in middeleeuws Europa last van je menstruatie, dan moest je een pad vangen en het arme dier verbranden of verdrogen. De as die overbleef, moest je in een zakje doen en op je lijf dragen, in de buurt van je vulva. Dit zou niet alleen de pijn verminderen, het zou ook helpen tegen hevig bloedverlies. Kon je geen pad vinden? Geen zorgen, dan nam je gewoon een kikker.

5. Verwijder wat organen

Wat te doen als je vrouwelijke organen voor problemen zorgen? Weg ermee! Dat dachten sommige artsen in het Victoriaanse tijdperk althans. Vrouwen die in de negentiende eeuw aan ondraaglijke menstruatiekrampen leden, werd soms aangeraden hun eierstokken te laten verwijderen.

Vandaag de dag wordt deze operatie vooral uitgevoerd om eierstokkanker te voorkomen. Indertijd werd ovariotomy, zoals de ingreep werd genoemd, gezien als een oplossing voor dysmenorroe en ‘menstruele epilepsie’, een aandoening waarvan gedacht werd dat het door pijn in de eierstokken tijdens de menstruatie kwam. De Amerikaanse gynaecoloog Robert Battey (1828–1895) noemde deze procedure zelfs ‘normale ovariotomy’ om aan te geven dat het hier om verwijdering van eierstokken zonder cystes ging. Een nogal rigoureuze oplossing…

Beeldmateriaal: Shutterstock.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.

Lees ook:
Minicursus tegen menstruatiepijn 
De lekker(st)e pijnstiller
Als hij er maar geen last van heeft
Gezondheid!
Wietpil als pijnstiller (1)