Weer eens wat anders dan lood in je schoenen: lood in je tampon. Gaat het detectiepoortje op de luchthaven straks piepen als je met een tampon in de securityscan passeert? Een recente Amerikaanse studie wijst namelijk uit dat er allerlei zware metalen in tampons zitten, waaronder lood dus. Is er reden tot paniek? Lees eerst hier even hoe het zit. Panikeren kan altijd nog.
Berichten over schadelijke stoffen in menstruatieproducten zijn allesbehalve nieuw. Sla Period! er nog maar eens even op na. Volgens postdoctoraal onderzoeksleider Jenni Shearston van de Amerikaanse California Berkeley School of Public Health is het voor zover bekend wel de eerste keer dat er een studie naar metaal in tampons is gedaan. Voor de studie (inmiddels gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Environment International, zijn 30 soorten tampons van 14 merken op 16 verschillende metalen getest. We noemen arseen, barium, calcium, cadmium, kobalt, chroom, koper, ijzer, mangaan, kwik, nikkel, lood, selenium, strontium, vanadium en zink. De tampons – met en zonder inbrenghuls – waren gekocht bij retailers in de Verenigde Staten (VS), Griekenland en het Verenigd Koninkrijk (VK).
In alle geteste tampons bleek lood te zitten – een giftig metaal dat ernstige gezondheidsschade kan veroorzaken. In één product werden zelfs alle 16 metalen gedetecteerd. Tampons die in de VS worden verkocht, bevatten hogere loodconcentraties dan in Europa geshopte tampons. In huismerken waren de concentraties metalen hoger dan bij de A-merken. Tampons van biologisch katoen bleken minder lood te bevatten dan niet-biologische tampons, maar bevatten wel weer meer arseen. Dat tampons uit andere (Europese) landen – zoals Nederland – eveneens voor de metaaldetectietest zakken, ligt voor de hand. Tampons worden doorgaans niet binnen de landsgrenzen en uit lokale grondstoffen gefabriceerd.
Lood in je tampon: hoe kan dat?
Tampons zijn in de kern niet meer dan een staafje samengeperst, absorberend materiaal. Ze worden gemaakt van katoen, viscose (rayon) of een combinatie daarvan. Daaraan worden allerlei stoffen toegevoegd, denk aan plastics, geurstoffen, antibacteriële middelen of chemicaliën waaraan de absorberende staafjes hun hagelwitte kleurtje danken. Het resultaat belooft een product waarmee je superdiscreet – zonder geurtjes en lekkagegevaar, niemand die het ziet, hoort of ruikt – kunt menstrueren. Dat discreet en gezond niet per se elkaars beste vrienden zijn, is een inzicht dat steeds meer terrein wint.
In menstruatieproducten zijn de afgelopen jaren meer stoffen ontdekt die je liever niet in het (vaginale) milieu wilt hebben. Denk aan pesticides (glyfosaat), dioxines, weekmakers (ftalaten), bleekmiddelen (chloor), PFAS enzovoort. Deze zijn niet per se met opzet toegevoegd door de fabrikant, maar kunnen ook in de gebruikte grondstoffen zitten. Niet-biologisch katoen is bijvoorbeeld een van de meest bespoten gewassen ter wereld, waardoor de kans groot is dat je er bestrijdingsmiddelen in aantreft. Sterker: veel schadelijke stoffen, zoals PFAS en microplastics, vind je inmiddels ook ‘gewoon’ in ons bloed. Of je nu wel of niet menstrueert.
Het is niet duidelijk hoe de metalen die tijdens de Amerikaanse studie werden gevonden, in de betreffende tampons zijn terechtgekomen. Deze kunnen via de (vervuilde) bodem in de (katoen)planten zijn beland die voor de productie werden gebruikt. Maar ze kunnen er dus ook tijdens het productieproces aan zijn toegevoegd. Grote spelers op de tamponmarkt – in de VS zijn dat Tampax van Procter & Gamble, Kotex van Kimberly-Clark en Playtex van Edgewell Personal Care – hebben nog niet op de onderzoeksresultaten gereageerd. Ook de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft nog geen reactie gegeven. Om welke tamponmerken het in de studie gaat, is overigens niet bekend gemaakt.
Is er reden tot paniek?
Panikeren is zelden een goed idee. Iets beter stil staan bij welke menstruatieproducten je gebruikt is dat wel. Je vagina is een van de meest absorberende stukjes huid van je lichaam. Schadelijke stoffen kunnen dus via je vagina in de bloedbaan worden opgenomen. Van bijvoorbeeld lood kun je wel stellen dat het een giftig goedje is dat je gezondheid geen goed doet. Voor duurzame in plaats van discrete producten kiezen is een stap in de goede richting, helaas is groen menstrueren door gebrek aan regelgeving en een woud aan keurmerken minder eenvoudig dan misschien lijkt. Lees maar.
Hebben menstruatieproducten een uiterste houdbaarheidsdatum?
Volgens de onderzoekers zou testen op metalen voortaan de standaard moeten zijn. Bij Period! pleiten we al jaren voor strengere wet- en regelgeving én voor een verplichte bijsluiter. Niet alleen bij tampons, maar bij alle menstruatieproducten – dus ook menstruatiecups en menstruatieondergoed. Omdat menstruatieproducten als medisch in plaats van als cosmetisch zijn geclassificeerd, hoeven fabrikanten geen sluitende ingrediëntenlijst bij te voegen. Wat op zijn zachtst gezegd raar is voor producten die zo dicht op de huid en zelfs inwendig worden gedragen.
Bron: Jenni A. Shearston, Kristen Upson, Milo Gordon, Vivian Do, Olgica Balac, Khue Nguyen, Beizhan Yan, Marianthi-Anna Kioumourtzoglou, Kathrin Schilling,
Tampons as a source of exposure to metal(loid)s, Environment International, Volume 190, 2024, 108849, ISSN 0160-4120, https://doi.org/10.1016/j.envint.2024.108849.
Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.