Stoppen met menstrueren terwijl er eerder wel een normale cyclus was, heet in vaktermen secundaire amenorroe. Bij primaire amenorroe blijft de eerste menstruatie uit. Als de menstruatie op een ongewoon moment stopt kan dat verschillende oorzaken hebben. We zetten er 10 op een rij.
1 Je bent zwanger of geeft borstvoeding
De meest voor de hand liggende reden waarover we niet al te veel hoeven uit te wijden. Bij zwangerschap is het eitje wél bevrucht en nestelt dat zich in het baarmoederslijmvlies (endometrium) dat dus niet hoeft te worden afgestoten. Ook als je borstvoeding geeft, word je meestal niet ongesteld.
2 Je bent te vroeg in de overgang
De gemiddelde menopauzeleeftijd is 51 jaar. Voor ongeveer 1 op de 100 vrouwen komt de menopauze (laatste menstruatie) al voor het 40ste levensjaar en bij 1 op de 1.000 zelfs voor het 30ste levensjaar. Een te vroege overgang wordt Premature Ovariële Insufficiëntie (POI) en soms ook Prematuur Ovarieel Falen (POF) genoemd. Gebruik je geen hormonale anticonceptie, dan heb je in geval van POI waarschijnlijk last van een veranderende menstruatiecyclus en overgangsklachten zoals opvliegers; al worden deze niet altijd als overgangsklachten herkend omdat ze niet bij de leeftijd passen. Veel vrouwen komen er pas achter dat er iets mis is als ze met hormonale anticonceptie stoppen – bijvoorbeeld omdat ze zwanger willen worden – en de menstruatie ineens uitblijft. Vermoed je dat je te vroeg in de overgang bent, dan kun je een FSH- en oestradiolbepaling (oestrogeenbepaling) laten doen. Of je de menopauze daadwerkelijk hebt bereikt, weet je pas als je een jaar lang niet ongesteld bent geweest.
3 Je traint (te) hard
Als een menstruatiestop niet door zwangerschap of menopauze komt, dan is er sprake van functionele amenorroe. Een van de bekendste oorzaken daarvan is topsportbeoefening. Marathonlopers en andere duursporters kunnen erover meepraten. Door (te hard) trainen komt endorfine vrij, waardoor de werking van de hypothalamus in de hersenen wordt onderdrukt. Daardoor raakt de hypofyse, die onder meer de afgifte van vrouwelijke hormonen regelt, van slag. Datzelfde gebeurt trouwens als het vetpercentage van het lichaam onder de 16% zakt; iets dat je ook veel ziet bij topsporters en bijvoorbeeld balletdansers. De eenvoudigste oplossing: de hoeveelheid vet en calorieën verhogen.
4 Je bent te snel afgevallen
Heel snel veel afvallen en ook nog stoppen met menstrueren. Het lijkt misschien te mooi om waar te zijn, maar schijn bedriegt. Door de menstruatiestop geeft het lichaam in feite het signaal af dat het niet sterk genoeg is voor een zwangerschap. Anorexia nervosa is een veel voorkomende oorzaak van stoppen met menstrueren, onder meer omdat het vetpercentage van het lichaam dan onder de 16% zakt. Maar ook bij boulimia nervosa staan menstruatiestoornissen hoog op de lijst met symptomen.
5 Je hebt teveel langdurige stress
Stress is in principe een goed ding: een natuurlijke reactie van het lichaam waarbij stresshormonen als adrenaline en cortisol worden aangemaakt, die het lichaam in staat stellen beter te presteren. Handig als je moet vluchten. Maar te veel langdurige stress heeft invloed op van alles en nog wat. Normale processen worden ontregeld door die voortdurende staat van paraatheid waardoor de eisprong wordt vertraagd of uitgesteld.
6 Er is sprake van acute stress
Een oorlogssituatie, ongeluk of sterfgeval: situaties waarbij je plotseling heel veel stress ervaart kunnen ervoor zorgen dat de menstruatie ineens uitblijft. Soms wel maanden lang. Dat heeft de natuur goed geregeld: stressvolle situaties zijn geen omstandigheid waarbij je zwangerschap kunt gebruiken. Er is dus ook geen menstruatiecyclus nodig.
7 Je schildklier werkt niet goed
De schildklier (een vlindervormige klier vooraan de hals, tegen de luchtpijp) maakt belangrijke hormonen die onder meer nodig zijn voor een efficiënte stofwisseling. Het orgaantje kan te traag of te snel werken, in beide gevallen kan dat invloed hebben op de menstruatie. Doordat de klachten zo divers zijn, zijn schildklierproblemen meestal lastig te herkennen. Een bloedtest kan uitsluitsel geven.
8 Je hebt PCOS (of andere hormoonproblemen)
Bij het polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) zijn de hormonen FSH en LH uit balans waardoor er minder vaak of helemaal geen eisprong is. Daardoor blijft de menstruatie uit of is deze onregelmatig. Ook kunnen de eierstokken teveel mannelijk hormoon produceren en acne of overbeharing veroorzaken. Vrouwen met PCOS hebben vaak vergrote eierstokken (ovaria) doordat de kleine eiblaasjes zich ophopen als er geen eisprong is. Overgewicht verergert de hormonale disbalans en daarmee ook de cyclusproblemen.
9 Je hebt een andere (chronische) ziekte of aandoening
In feite zou je de menstruatiecyclus als een spiegel van de gezondheid kunnen beschouwen. Is de conditie niet optimaal, dan ontstaan er problemen. Infectieziekten als griep, maar ook diabetes mellitus (suikerziekte) en coeliaki kunnen de cyclus verstoren. Een te vroege menstruatiestop kan weer nieuwe problemen geven. Denk aan osteoporose ofwel botontkalking.
10 Je gebruikt medicijnen of hormonale anticonceptie
Een fijne bijwerking van de anticonceptiepil is dat je er de menstruatie mee kunt regelen. Bijvoorbeeld door geen stopweek in te lassen. Als je stopt met de (prik)pil kan de menstruatie soms een tijdje uitblijven. Exact hetzelfde geldt voor andere anticonceptiemiddelen, zoals spiraaltjes en implantaten. Ook tijdens het gebruik stopt de menstruatie soms bijna helemaal. Ook andere medicijnen kunnen een onregelmatige cyclus of het uitblijven van de menstruatie tot gevolg hebben. Chemotherapie is een bekende boosdoener. Ben je net met een nieuw medicijn begonnen en stopt de ongesteldheid? Raadpleeg de bijsluiter en/of de arts.
Lees ook:
Buikpijn door endometriose
Heb ik soms myomen?
Niet grappig: PMS
Te weinig: kan dat ook?
Wanneer is veel teveel?
En toen ging het mis
Ongesteld en toch zwanger?
Willen dat je ongesteld wordt
Foto: Shutterstock.
Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.