Voor op je leeslijst (of in de vakantiekoffer): tien totaal verschillende fictieboeken, van young adult en romantische komedie tot klassieke horror, met een hoofd- of bijrol voor de menstruatiecyclus. Plus een mail & win!
 

Jaar van het nieuwe verhaal – Daan Borrel

Deze roman van de Nederlandse schrijfster en journalist Daan Borrel (1990) kreeg bij het verschijnen in 2020 nogal wat aandacht. Waarom? Omdat de vier seizoenen van de menstruatiecyclus er een prominente rol in spelen. Dat is inderdaad een zeldzaamheid in het fictieboekenschap. Jaar van het Nieuwe Verhaal gaat over een vrouw (Borrel?) die na een liefdesbreuk de balans opmaakt: is zij geheeld? Op de goede dagen van haar menstruatiecyclus – in de lente en zomer – denkt ze van wel: dan voelt ze zich onafhankelijk, opgewekt en sterk. Maar tijdens de PMS-dagen, in de herfst, denkt zij daar compleet anders over. Dan voelt ze zich vervreemd van zichzelf en verlangt ze naar een kind van haar beste vriend.

Komt dit verschil in gemoedstoestand door de hormoonhuishouding? Kortom: in hoeverre bepaalt je cyclus je verhaal? Borrel neemt ruim de tijd om dit uit te diepen. Zonder dat het echt tot een plot komt. Maar dat is precies wat de auteur voor ogen had: een andere, meer feminiene manier van schrijven waarin het niet per se om de opbouw en het plot draait. De Bezige Bij, € 22,99.

Make Women Come – Nina de la Parra

Zo slow als het bij vlagen zwaarmoedige Jaar van Het Nieuwe Verhaal leest, zo fullspeed zoef je door de in 2022 verschenen autobiografische debuutroman Make Women Come van de Nederlands/Surinaamse theatermaakster Nina de La Parra (1987). Het is het onverbloemd eerlijke verhaal van grote Nina die terugblikt op kleine Nina die volledig is geobsedeerd door haar existentiële zoektocht naar Die Ene Perfecte Man. Hem vinden, grijpen en nooit meer laten gaan, daar lijkt het om te draaien in dit boek vol beletseltekens, kapitalen, lijstjes, Engelse termen en voetnoten die minstens zo belangrijk zijn als de hoofdtekst.

Slut-shaming, menstruatie-shaming, kutlucht-shaming, schimmelinfecties, dickpics, potloodlullen ofwel Bleistiftschwanzen, onenightstands, steamy seks, Surinaamse one hour hotels, flirt-debacles, doen alsof er geen ongesteldheid bestaat: you name it en De la Parra steekt er zonder gene de open haard mee aan. Eigenlijk gaat deze ‘romantische komedie’ over een andere existentiële zoektocht: hoe leer je met jezelf leven in een tijd waarin alles draait om perfectie? Wat betekent het om feminist te zijn? ‘Het ‘doen alsof je geen ongesteldheid hebt’ is naast vrouwen die niet klaarkomen de grootste vijand van het feminisme, mensen. Als we niet gewoon mogen bloeden en dit ook op ons werk mogen zeggen, waar de fuck ging acceptatie dan over?’ Uitgeverij Pluim, € 22,99.

Het moet eruit – Marie Cardinal

Van de Franse schrijfster en filosofe Marie Cardinal (1929) verscheen in 1975 Het Moet Eruit. Deze loodzware roman gaat over de psychoanalyse van de hoofdpersoon/auteur die haar kinderjaren in Frans-Algerije doorbracht, de moeizame relatie met haar moeder, de al dan niet psychosomatische ziektebeelden waaraan zij lijdt en de jarenlange weg naar genezing. Bijzonder aan dit boek is dat zij onomwonden beschrijft hoe ze jarenlang zeer onregelmatig en vrijwel onophoudelijk menstrueerde. En niet zo’n beetje ook. ‘Ondertussen heeft het bloed reeds mijn knieën of zelfs mijn voeten bereikt en tekent het zich in helrode strepen af.’  De roman – in het Frans verschenen als Le Mots Pour Le dir – werd in 1983 verfilmd door José Pinheiro. Cardinal overleed in 2001. Uitgeverij Maarten Muntinga.

Bent u daar God? Ik ben ‘t, Margaret – Judy Blume

In deze klassieker van de Amerikaanse bestsellerauteur Judy Blume (1938) maakt de twaalfjarige hoofpersoon Margaret Simon zich zorgen over haar uitblijvende eerste menstruatie en – zoals de titel al aangeeft – over haar religieuze identiteit. Omdat ze geen gehoor vindt bij haar ouders, richt ze zich gewoon rechtstreeks tot God. Dat de roman op autobiografische feiten is gebaseerd, is geen verrassing.

Iedereen met een baarmoeder zal zich herkennen in de stress die je als tiener kunt hebben. Bijvoorbeeld over de vraag of je lichaam wel vrouwelijk, mooi en ‘normaal’ genoeg is. Geen wonder dus dat dit young adult-boek uit 1970 al decennia lang niet alleen door tieners, maar ook door volwassenen wordt omarmd. In het Engels verschenen als Are you there God? It’s Me, Margaret. Bij Bol.com zien we alleen nog tweedehands Engelstalige edities.

De Rode Tent – Anita Diamant

De internationale bestseller De Rode Tent van de Amerikaanse auteur Anita Diamant (1951) vertelt het Bijbelverhaal van Dina die wordt opgevoed door vier vrouwen: Lea, Rachel, Zilpa en Bilha; de dochters van Laban en de vier vrouwen van Jakob. Zij wijden haar in in de geheimen van de rode tent, de plaats waar vrouwen zich drie dagen per maand terugtrekken, tijdens de nieuwe maan. Ze vertellen elkaar verhalen en geven hun kennis en geheimen door over geboorte en bevalling, over geneeskrachtige kruiden en over de heilige riten bij de eerste menstruatie.

De historische roman – een boek waarin menstruatie als iets moois en krachtigs wordt gezien – ontketende een golf aan Rode Tent-initiatieven en vergelijkbare vrouwencirkels in alle delen van de wereld. Voor het bestaan van rode tenten ten tijde van het Oude Testament is geen archeologisch bewijs gevonden. Al is het wel aannemelijk dat iets dergelijks bestond. In allerlei culturen zijn plekken waar vrouwen zich – gedwongen of uit vrije wil – tijdens hun menstruatie terugtrekken. The Red Tent verscheen in 1997 in het Engels. In 2014 werd het boek verfilmd als miniserie. De Fontein, € 19,99.

PS In 2021 verscheen van Anita Diamant het non-fictieboek Period. End of Sentence; gebaseerd op de gelijknamige documentaire die in 2019 een Oscar won.

Op het Lichaam Geschreven – Jeanette Winterson

Op het eerste gezicht een gewoon verhaal over de liefde vinden, verliezen en weer vinden. De naamloze verteller wordt verliefd op een getrouwde vrouw genaamd Louise. Louise verlaat haar man voor de verteller, maar als ze erachter komt dat zij kanker heeft, verlaat ze ook haar nieuwe liefde. Op het Lichaam Geschreven gaat over het ontdekken van je identiteit, over verdriet en over verlangen. Op het tweede gezicht ook een filosofische bespiegeling over ‘het lichaam’, al gaat het dan niet per se over menstruatie. De reden dat we dit boek van de Britse auteur Jeanette Winterson (1959) toch opnemen in deze leeslijst, schuilt in deze ene zin: ‘Als ze menstrueert veranderen de geuren die ik ken van kleur. Haar ziel lijkt van ijzer op die dagen. Ze ruikt als een geweer.’ In het Engels verschenen als Written on the Body in 1992. Pandora. Tweedehands vanaf € 9,50 te koop op Bol.com.

Het Achterhuis – Anne Frank

 Huh? Verdwaald in deze leeslijst? Nee hoor. In het postuum gepubliceerde dagboek Het Achterhuis dat ze van 12 juni 1942 tot 1 augustus 1944 bijhield – en dat ze ook wel Kitty noemde – schreef Anne Frank (1929-1945) frank en vrij over haar menstruatie. Iets waar ze nogal naar uitzag. Lees maar: ‘PS. Ik heb je nog vergeten het gewichtige nieuws te vertellen dat ik waarschijnlijk gauw ongesteld word. (…) Ik kan het haast niet afwachten het lijkt me zo gewichtig, alleen jammer dat ik nu geen damesverband kan dragen want dat krijgt men ook niet meer, en die stokjes van mama kunnen alleen vrouwen dragen die al eens een kind gehad hebben.’

Ook dit fragment van 5 januari 1944 gaat over haar menstruatie: ‘Telkens weer als ik ongesteld ben – en dat is nog maar drie keer gebeurd – heb ik het gevoel dat ik ondanks alle pijn, narigheid en viezigheid, een zoet geheim met me meedraag en daarom, al heb ik er niets dan last van, verheug ik me in zekere zin altijd weer op de tijd dat ik weer een geheim in me zal voelen.’ Prometheus, € 35.

Carrie – Stephen King

Yep, horror hoort ook in deze lijst. Carrie is het boek waarmee de Amerikaanse schrijver Stephen King (1947) in 1974 doorbrak als horrorschrijver. Het verhaal is inmiddels drie keer verfilmd. Iconisch is de passage waarin hoofdpersoon Carrie – een buitenbeentje met een godsdienstwaanzinnige moeder –  voor het eerst ongesteld wordt in de meisjesdouche op school. Dat ze niet weet wat haar overkomt maakt haar het mikpunt van spot. Maar dan realiseert ze zich dat ze over  bovennatuurlijke krachten beschikt. Riemen vast… Luitingh-Sijthoff, € 20,99.

Ulysses – James Joyce

Van horror naar wereldliteratuur. James Joyce’s meesterwerk Ulysses beschrijft één dag in Dublin aan het begin van de twintigste eeuw (16 juni 1904 om precies te zijn). Hoofdpersonen zijn drie Dubliners: Stephen Dedalus, een student die kunstenaar wil zijn; Leopold Bloom, een joodse colporteur van advertenties en Molly, Blooms vrouw. Het laatste hoofdstuk (‘Penelope’) is een lange en nogal gewaagde monoloog van Molly, waarin zij onder meer het universele lot van alle vrouwen in één bittere zin samenvat: ‘Iedere drie of vier weken is er is altijd wat mis met ons.’ De Ier James Joyce (1882-1941) wordt beschouwd als een van de belangrijkste schrijvers van de vorige 20ste eeuw. De roman Ulysses geldt als een van de hoogtepunten van het modernisme. De Bezige Bij, € 22,99.

In het Gezelschap van Wolven – Angela Carter

 Als toetje in deze leeslijst nog wat post-feministische, magisch-realistische fictie: In het Gezelschap van Wolven (In the company of wolves) van de Britse schrijfster en journaliste Angela Carter (1940-1992). Dit duistere verhaal  maakt deel uit van haar sprookjescollectie The Bloody Chamber and Other Stories uit 1979 en gaat over Wolf Alice. Een verwilderd meisje dat is opgevoed door wolven; ongeremd en ongevoelig voor vuil of andere ongemakken. Pas als ze begint te menstrueren, wordt ze zich bewust van het voorbijgaan van de tijd en dat gegeven versterkt haar gevoel van zelfbewustzijn. Haar menstruatie zorgt ervoor dat ze zich voor de eerste keer vervreemd voelt van haar natuurlijke omgeving. Tweedehands vanaf € 15,99  te koop op Bol.com.

Waar doet dit heel in de verte aan denken? Ach ja, aan The Blue Lagoon. De romantische dramafilm uit 1980, naar het boek van Henry De Vere Stacpoole (1863-1951). Met Brooke Shields en Christopher Atkins in de hoofdrollen; waarin ‘Brooke’ onvoorbereid ongesteld wordt  en denkt dat ze dood gaat – iets wat helaas nog vaak voorkomt in allerlei delen van de wereld. Maar dat is weer een heel ander verhaal.

Openingsbeeld: Shutterstock.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.

Ook leuk:
Podcastselectie 
Period Playlist
Boekenoverzicht
Filmwijzer