– DOOR YAYERI VAN BAARSEN –

Uitblijvende menstruaties. Tussentijdse bloedingen. Heviger bloedverlies. Opeens weer menstrueren terwijl je dacht dat de menopauze al lang is geweest. En dat allemaal nét nadat je tegen corona bent ingeënt… Toeval of niet? Steeds meer studies laten tijdelijke veranderingen in de menstruatiecyclus zien na coronavaccinaties.

De laatste en grootste studie tot nu toe, gebaseerd op de gegevens van 39.000 mensen, werd 15 juli j.l. gepubliceerd. Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA), dat februari j.l startte met een uitgebreide analyse van alle Europese meldingen en onderzoeksresultaten over menstruatiestoornissen na een coronavaccinatie, adviseert inmiddels om hevig menstrueel bloedverlies als bijwerking te gaan vermelden omdat er op zijn minst een redelijke kans is dat hevige menstruaties een bijwerking zijn.

Wereldwijd meldden duizenden vrouwen de afgelopen jaren veranderingen in hun menstruatiecyclus na een inenting tegen Covid-19. Ook in Nederland. Tot nu toe ontving Bijwerkingencentrum Lareb ruim 27.000 meldingen van menstruatiestoornissen na coronavaccinatie op ongeveer 17 miljoen gegeven vaccins. De meldingen zijn zeer divers, maar te late of het uitblijven van de menstruatie (8.100 keer) en hevige bloedingen (7.635 keer) waren de vaakst gemelde klachten. In vervolgvragen bij een deel van de vrouwen gaf de meerderheid aan dat het bloedverlies minstens twee keer zo veel was. Ook uit deze laatste analyse kunnen nog geen conclusies worden getrokken, benadrukt Lareb.

Uit de allerlaatste Amerikaanse studie – de grootste tot nu toe, op 15 juli jl. gepubliceerd in Science Advances – blijkt dat 42% van de mensen met regelmatige menstruatiecycli na vaccinatie hevig menstrueel bloedverlies ervoer, 44% geen verandering meldde en 14% lichtere menstruaties rapporteerde. Daarbij kreeg 66% van de postmenopauzale vrouwen een doorbraakbloeding na een of meer vaccinaties.

‘Ik denk dat het belangrijk is dat mensen weten dat dit kan gebeuren, zodat ze er niet door worden overvallen,’ zei onderzoeker Katharine Lee, biologische antropoloog aan de Washington University School of Medicine in St. Louis, tegen New York Times. Lee benadrukt dat de resultaten niet zijn vergeleken met een ongevaccineerde controlegroep, dat gevaccineerden die veranderingen in hun cyclus waarschijnlijk eerder geneigd zijn aan onderzoek deel te nemen en dat er allerlei andere factoren meespelen die veranderingen in de cyclus kunnen triggeren.

Cyclusveranderingen? Stress kan ook een oorzaak zijn

Hoe gek het misschien ook klinkt met al die meldingen: een link tussen coronavaccinaties en menstruatiestoornissen is nog niet bewezen. Veranderingen in je cyclus kunnen allerlei oorzaken hebben. Stress is vaak de reden, maar een ander eetpatroon, veel meer of juist minder beweging, en natuurlijk een medische aandoening kunnen de boel ook behoorlijk in de war brengen. Sowieso verandert je menstruatie in de loop van je leven: vooral in de jaren net na de menarche en in de premenopauze menstrueren vrouwen vaak heviger en onregelmatig.

Daarnaast betekent een chronologisch verband nog niet automatisch een causaal verband. Krijg je de dag na je vaccinatie last van zonnebrand, dan hoeft niet die prik de oorzaak te zijn, maar kan het ook zijn dat je zonder je in te smeren de hele middag in de zon hebt gelegen. Ofwel: die hevige menstruatie en doorbraakbloedingen na de vaccinatie zouden ook kunnen komen doordat je veel stress ervaart, last van myomen hebt of misschien wel in de overgang bent. Wat de stress betreft: de coronacrisis bracht voor velen ingrijpende veranderingen in het dagelijks leven mee.

Immuunsysteem is verbonden met je hormoonsysteem

Van de andere kant lijkt het erop dat er wel degelijk een link is tussen coronavaccins en menstruatiestoornissen. Zo’n  17.000 Nederlandse vrouwen die allemaal net na de inenting opeens last van cyclusveranderingen krijgen zonder dat dit met de vaccinatie verband houdt? Beetje heel erg toevallig. Zoals gezegd speelt dit niet alleen in Nederland. In het Verenigd Koninkrijk zijn inmiddels al meer dan 30.000 meldingen gedaan van menstruatiestoornissen na Covid-inenting en in de Verenigde Staten staat de teller op meer dan 140.000 gevallen. (stand november 2021).

Hoe is dit te verklaren? Simpel gezegd geeft een vaccin een instructie aan je immuunsysteem. Je immuunsysteem en je hormoonsysteem zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Je hormonen regelen je menstruatie en het baarmoederslijmvlies (dat afgestoten wordt tijdens de menstruatie) bevat immuuncellen. Hevigere menstruaties zouden dus een onderdeel kunnen zijn van de normale immuunreactie van het lichaam op een vaccin.

Bekende vaccinatie-bijwerkingen, zoals koorts, kunnen ook invloed hebben op je cyclus. Dit geldt trouwens niet alleen voor vaccinaties tegen Covid-19, maar ook voor bijvoorbeeld bijwerkingen van de griepprik of het HPV-vaccin. Het feit dat menstruatiestoornissen gemeld zijn na zowel vectorvaccins (AstraZeneca en Janssen) als mRNA-vaccins (Moderna en BioNTech/Pfizer), lijkt erop dat de klachten inderdaad verband houden met het algehele immuunsysteem en niet met specifieke ingrediënten van een bepaald vaccin. Bijwerkingencentrum Lareb geeft als verklaring: ‘Het vaccin stimuleert het immuunsysteem en dit kan mogelijk invloed effect hebben op de hormoonspiegels.’

‘Dose 1 of Moderna … and am gushing like I’m in my 20s again’ – Kate Clancy

Eén van de eersten die aan de bel trok, was de Amerikaanse Kate Clancy. Zij twitterde  in februari 2021 over haar hevige menstruatie na vaccinatie – ‘I’m a week and a half out from dose 1 of Moderna, got my period maybe a day or so early, and am gushing like I’m in my 20s again’ – en kreeg hierop een overweldigende respons. Samen met onderzoeker Katharina Lee zette Clancy, biologisch antropologe aan de Universiteit van Illinois, een online enquête op om dit fenomeen in kaart te brengen. Inmiddels hebben honderdduizenden vrouwen naar aanleiding van Clancy’s tweet hun ervaringen gedeeld.

In september 2021 verscheen een artikel door Victoria Male, immunoloog en docent Reproductieve Immunologie, in het BMJ, dat onder andere ingaat op de situatie in het Verenigd Koninkrijk. Daar zijn via het Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency’s (MHRA) gele kaart systeem al meer dan 30.000 meldingen gedaan over menstruatieveranderingen na covid-vaccinatie. Dezelfde MHRA beweert overigens dat huidige data ‘niet wijzen op een verhoogd risico van menstruatiestoornissen of onverwachte vaginale bloedingen na de vaccins’. De strekking van Male’s artikel: een link tussen vaccinatie en menstruatiestoornissen is aannemelijk en meer onderzoek is nodig.

1.67 miljoen dollar voor Amerikaans onderzoek

In Amerika heeft het US National Institutes of Health (NIH) inmiddels 1.67 miljoen dollar (1.4 miljoen euro) beschikbaar gesteld voor verder onderzoek. Met dit geld gaan vijf Amerikaanse universiteiten aan de slag: de Boston University (onder leiding van Lauren A. Wise, Sc.D), de Harvard Medical School in Belmont, Massachusetts (onder leiding van Laura Allen Payne, Ph.D.), de Johns Hopkins University in Baltimore (onder leiding van Mostafa Borahay, Ph.D.), de Michigan State University in East Lansing (onder leiding van Stacey Ann Missmer, Sc.D.) en de Oregon Health and Science University in Portland (onder leiding van Alison B. Edelman, M.D.).

De onderzoekers zullen kijken naar de mogelijke link tussen Covid-19 vaccinaties en veranderingen in onder meer bloedverlies, cyclusduur en pijnklachten. Ook zullen ze bestuderen hoe lang de klachten duren en welke mechanismen precies de menstruatiestoornissen veroorzaken. Eén van de studies gaat zich vooral op jonge vrouwen richten. In Nederland meldt het Lareb zoals gezegd de meldingen nader te bekijken en de gemelde klachten in kaart te brengen. Het bijwerkingencentrum ontving tot februari 2022 ook 699  meldingen van bloedingen na de menopauze. Bij ruim de helft van de vrouwen trad de bloeding op binnen twee weken na coronavaccinatie. Lareb gaat daarom een onderzoek doen naar het aantal vrouwen dat de huisarts heeft bezocht in 2021 met deze klachten voor en na coronavaccinatie.

‘Het zijn best veel meldingen, en ze zijn ook opvallend in de zin van dat vrouwen zeggen dat ze nu ineens last hebben van een menstruatiestoornis. Wij denken daarom dat het wel mogelijk is dat het een bijwerking is,’ zei Lareb-directeur Agnes Kant al op 22 december 2021 tegen NOS Nieuws.

Wake-up call voor de wetenschap?

Momenteel worden vrouwen bij vaccinatie niet gewaarschuwd voor menstruatiestoornissen als mogelijk gevolg van de prik. Onderzoeken zullen eerst moeten uitwijzen of er daadwerkelijk een link is. Wellicht dat hevige menstruaties in de toekomst naast bijwerkingen als koorts, hoofdpijn en moeheid vermeld worden. In de tussentijd is dit misschien een goede wake up call voor de wetenschap: hopelijk wordt in het vervolg de menstruatiecyclus niet volledig buiten beschouwing gelaten bij de ontwikkeling van vaccins en/of medicijnen, zoals lange tijd het geval is geweest in vrijwel elk medisch-wetenschappelijk onderzoek.

Goed nieuws voor de vrouwen die de onverwachte en/of hevigere bloedingen vervloeken en na hun vaccinatie wanhopig op zoek zijn naar maandverband maatje XL: volgens artsen zijn de cyclusveranderingen ongevaarlijk en zullen deze niet blijvend zijn. De meeste vrouwen zullen binnen een paar maanden weer terugkeren naar hun normale patroon. Mocht je zwanger willen worden: er zijn vooralsnog geen aanwijzingen dat coronavaccins onvruchtbaarheid kunnen veroorzaken of de zwangerschapskans verminderen, aldus Lareb en EMA. We houden je op de hoogte. Period!

LAATSTE UPDATE: 30-10-2022

Meer menstruatiekwesties?
Menstruatiearmoede: de stand in Nederland
Tamponziekte: dit moet je erover weten
Milieubewust menstrueren 

Illustratie: Shutterstock.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.