Over een paar schoenen of de juiste kleur nagellak kunnen we eindeloos twijfelen. Maar maandverband en tampons belanden zonder pardon in het winkelmandje. Gek eigenlijk, voor producten die zo dicht op de huid of zelfs inwendig worden gedragen. Daarom: 10 dingen die je eigenlijk eens een keer met je maandverband of tampon zou moeten doen. Check bijvoorbeeld de keurmerken.

1. Aai je maandverband

Voor deze test heb je eigenlijk maandverband van verschillende merken nodig, maar alleen je eigen merk testen kan eventueel ook. Plak de verbandjes naast elkaar op een gladde ondergrond, zoals een tafel. Kijk goed. Is de pasvorm van het merk dat je altijd draagt wel de meest ideale? Aai met de rug van je hand over de bovenkanten. Zoek de verschillen: is de toplaag zijdezacht of voelt deze eerder als schuurpapier?

2. Snuffel er eens aan

Voordat je enthousiast gehoor geeft aan deze oproep: snuffel aan het schone testverbandje bedoelen we. Ruik je niks? Of ruik je een indringende geur van parfum en zo ja, zou je dat luchtje ook op je pols sprayen? Parfum kan geurtjes maskeren, maar doet niets aan de oorzaak van nare luchtjes. Je kunt je afvragen of dat het effect is dat je wilt bereiken.

3. Doe zelf de absorptietest

De kerntaak van maandverband is bloed absorberen. Is het absorptievermogen zo superplus als in de reclame wordt beloofd? Kun je echt ondersteboven aan een trapeze hangen of je been in zijn nek leggen tijdens een gepassioneerde tango, zonder lekkagegevaar?

Test het zelf en vul een plastic injectiespuit met 80 ml water (80 ml is de gemiddelde hoeveelheid bloed die je tijdens een hele menstruatie verliest). Kleur het water desnoods rood, groen of blauw; het is jouw laboratoriumfeestje. Spuit de vloeistof op de kern van het testverbandje. Wordt alle vloeistof opgenomen? En hoe snel gebeurt dat? Menstruatiebloed heeft een andere consistentie dan water of urine, maar die snelheid is wel een goede graadmeter.

Menstrueren gaat in golfbewegingen. Dan weer eens een paar druppels en dan weer eens een hele scheut. Hoe sneller zo’n gulp wordt afgevoerd, hoe kleiner de kans op doorlekken. Speciale features, zoals verhoogde zijkanten, kunnen helpen. Nog een kwaliteitscriterium: de toplaag. Voelt die klam  of droog? Aai nogmaals met de rug van je hand over de toplaag om dit te controleren.

Het absorptievermogen van een tampon test je door ‘m onder te dompelen in een glas water. Zo kun je zien in hoeverre de tampon opzwelt – en hoeveel water er uit het glas verdwijnt. Maar je ziet ook nog iets anders. Blijft de tampon mooi in vorm of komen er vezeltjes los? Wordt het water troebel? Wat in een glas gebeurt, gebeurt namelijk ook in je vagina.

4. Wring je maandverband uit

Het testverbandje bedoelen we. Trek deze los van de tafel. Gaat dat makkelijk of trek je de verf van het tafelblad mee? Wat met de tafel gebeurt, gebeurt ook met je zijden slip of katoenen omaonderbroek. Knijp nu in het testverbandje. Blijft het vocht netjes in het verband of rollen er zonder knijpen al druppels uit? Tijdens de test met vijf bekende merken op de Period-redactie moesten we een plasje opdweilen…

5. Knip je maandverband aan flarden

Pardon? Ja echt. Knip je maandverband open zodat je de binnenkant kunt bekijken. Het testexemplaar is toch onbruikbaar. Waarvan is je maandverband eigenlijk gemaakt? Cellulose, katoen of een combinatie daarvan? Wat zorgt precies voor dat superplus absorptievermogen? Zijn dat bijvoorbeeld super absorberende (SAP) korrels? Waarvan is het antidoorleklaagje aan de onderzijde gemaakt? Van synthetisch plastic of van biobased kunststof, bijvoorbeeld op basis van maïszetmeel? Welke lijm is gebruikt? Voor een intiem product als maandverband zou je lijm uit de levensmiddelenindustrie verwachten. Ergo: durf je dit product met een gerust hart in je slip te plakken? Zie ook 6 en 7.

6. Doorzie de verpakking

Omdat menstruatieproducten als ‘medisch’ en niet als ‘cosmetisch’ worden geclassificeerd, zijn fabrikanten niet verplicht een sluitende ingrediëntenlijst of bijsluiter mee te leveren. Daarop is steeds meer kritiek. De nieuwe generatie maandverbandfabrikanten speelt daar op in door meer openheid van zaken te geven. Hoe meer productinformatie op de website of verpakking staat, hoe vertrouwenwekkender dat is. Maar laat je niet misleiden en lees de kleine lettertjes. Een afbeelding van een katoenplant of kamillebloem betekent niet dat het product biologisch is. Katoen is een van de meest bespoten niet voedingsgewassen ter wereld. Die pesticiden kunnen – al is het in minieme hoeveelheden – in het eindproduct terechtkomen. Écht biologisch maandverband is gemaakt van biologische katoen en heeft een of meer keurmerken. Zie ook 7.

7. Check de keurmerken

Dat klinkt makkelijker dan het is. Het wemelt van de keurmerken en kwaliteitslabels. Op maandverbandverpakkingen kom je ze dan ook in alle variaties tegen. De Keurmerkenwijzer van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal biedt soelaas als je wilt weten wat deze keurmerken nu écht voor milieu, mens en dier doen. Maar een puzzel blijft het, want niet alle claims op de verpakking zijn per se een duurzaamheidsclaim. Denk aan ‘dermatologisch getest’ of ‘medisch gecertificeerd.’ Dat laatste klinkt veilig en vertrouwd, maar is standaard van toepassing op menstruatieproducten en vrijwaart fabrikanten bovendien van de verplichting een sluitende ingrediëntenlijst mee te leveren.

‘Biologisch afbreekbaar’ is alleen een beschermd begrip voor schoonmaakmiddelen. Voor maandverband, tampons en de bijbehorende verpakkingen en wikkels wordt daar op verschillende manieren invulling aan gegeven. ‘Recyclebaar’ gaat alleen over de verpakking (de plastic wikkel kan bij het plastic en het kartonnen doosje kan bij oud papier). ‘Composteerbaar’ (mits voorzien van het Belgische keurmerk OK Compost, met het kiemplantlogo) betekent dat het materiaal in een composteerinstallatie binnen de wettelijke norm kan worden afgebroken. ‘Chloorvrij’ is geen keurmerk. Bleken met chloorgas is sowieso uit de gratie. Voor het bleken van bijvoorbeeld cellulose wordt tegenwoordig zuurstofwater (waterstofperoxide) gebruikt. Voor ’plasticvrij’ is geen keurmerk bekend.

‘Dierproefvrij’ dan? Het springende konijn van het internationale keurmerk Cruelty Free staat op cosmetica en schoonmaakmiddelen die niet zijn getest op dieren. In de EU zijn dierproeven voor cosmetica sinds 2013 verboden (op schoonmaakmiddelen mag het nog wel). Het Nederlandse Vegan-keurmerk is de overtreffende trap van dierproefvrij en betekent dat er ook geen dierlijke ingrediënten in het product zijn verwerkt.

Het ene keurmerk is het andere niet en wat een keurmerk lijkt, hoeft nog geen keurmerk te zijn

Biologische katoen mag volgens EU-wetgeving alleen biologisch worden genoemd als het zonder kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen en zonder kunstmatig gemanipuleerde (GMO) zaden is geteeld. Global Organic textile Standard (GOTS) is een internationaal keurmerk voor biologisch geproduceerde vezelmaterialen, zoals katoen. Soil Association Organic is het Britse keurmerk voor ‘biologisch’. Hout/papier (cellulose) dat afkomstig is uit verantwoord of duurzaam beheerde bossen is herkenbaar aan het internationale Forest Stewardship Council (FSC) keurmerk, dat er in drie variaties is. Het van oorsprong Nederlandse Fairtrade Cotton keurmerk heeft betrekking op duurzaamheidseisen en arbeidsomstandigheden.

Het Made for Health keurmerk (Ökotex Standard 100) is een veiligheidscertificaat voor textielproducten in de gezondheidszorg. Het verzekert dat bij de productie is voldaan aan de veiligheidsvoorschriften m.b.t. chemische en biologische bewerkingen ofwel: dat de producten zijn getest op stoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid, bijvoorbeeld doordat ze allergische reacties kunnen geven. Last, but not least kun je nog allerlei ISO certificaten op de verpakking tegenkomen, waaronder ISO 9001 (norm voor kwaliteitsmanagementsysteem) of ISO 140001 (norm voor milieumanagementsysteem).
Lang verhaal kort: keurmerken bieden houvast, maar het ene keurmerk is het andere niet en wat een keurmerk lijkt, hoeft nog geen keurmerk te zijn.

 8. Tel die maandverbandjes en tampons eens op

Even denken. Ongeveer 40 jaar van je leven menstrueren, 13 keer per jaar, gemiddeld 5 dagen per keer. Daarbij gebruik je zo’n 5 maandverbandjes of tampons per dag ofwel 325 per jaar. Je gooit dus rond de 13.000 producten weg in je leven. Dat is niet alleen slecht voor je portemonnee, maar ook voor het milieu. Kritisch kijken naar de keuzes die je maakt, kan al snel aardig wat winst opleveren.

Maandverband geeft bijvoorbeeld meer afval dan tampons. Volgens Milieu Centraal zorgt maandverband per vrouwenleven voor 90 kilo restafval. Bij tampons is dat 60 kilo. Tampons met applicator vragen meer ruimte in de prullenbak en hebben een grotere verpakking nodig. In opmars is nu eindelijk de herbuikbare inbrenghuls.

Met herbruikbare menstruatieproducten, zoals menstruatiecups en wasbaar maandverband, kun je je ecologische voetafdruk verkleinen. Deze moeten weliswaar worden gewassen, wat energie en water kost, maar er zijn minder grondstoffen nodig en ook op de productie-, verpakkings-, transportkosten en afvalverwerking wordt bespaard. Welk voordeel dat precies oplevert, moet nog worden uitgerekend.

9. Vraag jezelf eens af…

Waarom koop ik juist dit merk? Omdat je het kreeg toen je voor het eerst ongesteld werd? Omdat de reclame zo overtuigend is? De verpakking zo gezellig? De merkentrouw is hoog als het aankomt op menstruatieproducten. Eens een tampon met een blauw touwtje, altijd een tampon met een blauw touwtje. Terwijl er misschien producten zijn die beter aansluiten bij je behoefte. Je menstruatiepatroon verandert namelijk gedurende je leven. In de beginjaren en aan het einde van je menstruele loopbaan ben je vaak heviger ongesteld. Daarbij komen voortdurend nieuwe producten en variaties op de markt. Zo nu en dan met een frisse blik rondshoppen kan dus geen kwaad. In tegendeel.

10. Laat je niet van de wijs brengen

Bij het kiezen van het ideale menstruatieproduct zijn nogal wat criteria waarop je kunt letten: milieubelasting, dierenwelzijn, arbeidsomstandigheden, de hippe verpakking, het goeie verhaal, de prijs. Maar het belangrijkste criterium is natuurlijk: wat doet het product voor jou? Is het absorptievermogen voldoende? Is het comfortabel genoeg of heb je last van uitslag, jeuk of zelfs van een kapotte huid? Als je je vaker verschoont dan nodig om comfortproblemen op te lossen, kan je maandverband misschien biologisch zijn, maar betekent dat toch een extra belasting voor het milieu. Kijk naar het totaalplaatje en kies het product dat zoveel mogelijk voordelen combineert. Maar één persoon kan die keuze maken, en dat ben jij.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan op onze contactpagina.

Lees ook:
Doe eens duurzaam
Groen menstrueren
Tamponles voor beginners
Wel/niet* plassen met tampon? 
Help mijn tampon doet pijn
Kan een tampon zoekraken in je lijf?

Beelmateriaal: Shutterstock.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.