Makkelijker gezegd dan gedaan: je niet schamen voor je menstruatie. Je schouders ophalen over een doorlekvlek. Het niet pikken als je wordt gepest. Weten wat ‘normaal’ is en wanneer je naar een arts zou moeten. De meeste volwassenen hebben hier al moeite mee. Zo geven zij het menstruatietaboe onbedoeld aan de volgende generatie mee.

Hoe meer je weet over menstruatie, hoe makkelijker het wordt om je niet te schamen. Kwestie van onderwijs. Helaas kan de algemene kennis van scholieren nog wel een boost gebruiken. Dat blijkt onder meer uit onderzoek van Libresse: 89% van alle jongens en 61% van alle meisjes tussen de 12 en 15 jaar geeft aan dat zij weinig tot niets over ongesteldheid weten. Dat lokt niet alleen pestgedrag uit, maar ook schoolverzuim.

Voor je menstruatie krijg je meestal geen winstpunten

Een derde (33%) van de meisjes is wel eens thuisgebleven vanwege de menstruatie, zo blijkt uit de enquête. Tijdens de les niet naar de wc mogen, werd in 23% van de gevallen als belangrijkste reden aangevoerd. Sommige docenten kunnen blijkbaar ook wat bijscholing gebruiken. De angst om door te lekken is enorm (81%). Voor 12% van de meisjes geldt dat zij sowieso liever niet naar school gaan, uit angst voor vervelende opmerkingen. Voor je menstruatie krijg je meestal geen winstpunten. Van de ondervraagde jongens geeft 13% eerlijk toe meiden hiermee te pesten.

Onderwijs is nodig om de schaamtecyclus te doorbreken en de algemene kennis te verbeteren. Mede daarom geeft Libresse in samenwerking met Edulin-Q/Remedica jaarlijks 1.000 gastlessen Dé Menstruatieles aan de onderbouw van Nederlandse middelbare scholen. Met deze lessen worden jaarlijks zo’n 26.000 scholieren tussen de 12 en 15 jaar bereikt. Voor de beeldvorming: in het schooljaar 2021/2022 gingen bijna 630.000 jongeren naar een vorm van voortgezet onderwijs.

De gastlessen worden door heel Nederland gegeven. Ongeacht het type onderwijs, de ongemakkelijkheid aan het begin van elke les is groot. Voor meisjes geldt dit extra, omdat het onderwerp hen persoonlijk raakt. Voor sommige groepen geldt dat in nog sterkere mate. Bijvoorbeeld voor moslima’s, vanwege de religieuze reinheidsvoorschriften. Jongens doen in eerste instantie vooral stoer (weet ik allemaal al, jij gaat me echt he-le-maal niets meer leren). Of ze zijn afhoudend, omdat ze het vies vinden. Ter illustratie: van de jongens uit het Libresse-onderzoek denkt 22% dat je iemand die ongesteld is makkelijk kunt herkennen (hoe dan?) en vindt eenzelfde percentage dat menstruatie onhygiënisch is. Meisjes doen het maar ietsje beter, zij scoren op beide punten nog altijd 15%.

20% Denkt dat je de plakstrip van maandverband tegen de vulva moet plakken

Om het effect van de lessen te meten, vullen de meisjes en jongens voorafgaand en aan het einde van de les vragenlijsten in. Daaruit blijkt allereerst dat meisjes in de onderbouw van de middelbare school inderdaad té weinig weten. Merkwaardig. Voor het eerst ongesteld worden op de basisschool, is allang geen bijzonderheid meer. Je zou verwachten dat meiden op de middelbare school beter zijn voorbereid. Toch weten meisjes bijvoorbeeld niet dat ze drie gaatjes hebben en dat je dus prima met een tampon in kunt plassen. Maar liefst 79% denkt dat het heel normaal is om hevige krampen te hebben en denkt 11% dat je flauw kunt vallen. Daarbij denkt zo’n 20% dat je de plakstrip van maandverband tegen de vulva aan moet plakken.

Het kennisniveau is niet oké, merken de gastdocenten. Niet als het gaat om het biologische en praktische aspect en niet als het gaat om de sociaal-emotionele kant van het verhaal. Opvallend: 15 jaar geleden (zolang worden de gastlessen al gegeven) was het kennisniveau beter dan nu. Ook de schaamte is niet minder geworden. Een enorme paradox, omdat er ogenschijnlijk makkelijker over ongesteldheid wordt gepraat. Media besteden er meer aandacht aan. Er worden nieuwe producten gelanceerd, zoals menstruatie ondergoed. Daar staat tegenover staat dat de seksualisering van onze maatschappij enorm is toegenomen. Menstruatie was al geen sexy onderwerp.

Doordat meisjes hun ervaringen delen, winnen ze aan respect

Menstruatietrots is nog altijd ver te zoeken. Maar positief nieuws is er ook. Uit de ingevulde vragenlijsten wordt nog iets duidelijk: binnen één les kan al veel worden bereikt. Wat betreft kennis en wat betreft houding. Doordat meisjes tijdens de les hun ervaringen delen, winnen ze aan respect. Ze vertellen bijvoorbeeld over hun eerste keer en over stressvolle situaties waarin ze zijn doorgelekt. Bijvoorbeeld omdat ze tijdens de les niet naar de wc mochten van de docent. Na de gastles is de negatieve houding van jongens vaak bijna volledig omgekeerd. Zij hebben respect gekregen voor waar de meiden mee moeten dealen en zijn veel meer supporting. ‘Als je tijdens de les niet naar de wc mag, dan ga ik daar wat van zeggen,’ in die sfeer.

Gesponsorde menstruatievoorlichting op scholen. Daar kun je iets van vinden. Feit is dat veel scholen liever een gastles kiezen dan dat zij het onderwerp inbedden in de eigen biologieles. Het curriculum waaraan scholen moeten voldoen, is enorm. Daarbij heeft een gastles onvermoede voordelen: bij een schaamteonderwerp als menstruatie werkt een gastdocent vaak beter. Leerlingen voelen zich dan vrijer om intieme zaken te delen. Soms glipt de eigen docent daarom aan het begin van de les het lokaal uit. Voorafgaand aan de les – die in het teken staat van praktische informatie over de puberteit en het uitwisselen van persoonlijke ervaringen – worden duidelijke afspraken gemaakt. Alles wat in de les wordt besproken is vertrouwelijk. Lachen mag. Uitlachen mag niet.

Het Intieme zelfbewustzijn versterken met PROJECT V | Libresse
Wil je weten wat Libresse nog meer doet om het welzijn van vrouwen+ te verbeteren? Lees hier meer over de Project V-activiteiten, zoals het bestrijden van menstruatiearmoede, het doorbreken van taboes en educatie.

Vrouwen+ Omdat niet iedereen die menstrueert een vrouw is én niet alle vrouwen menstrueren, voegen we in dit artikel het leesteken ‘+’ aan het woord ‘vrouwen’ toe.

Beeldmateriaal: Edulin-Q/Remedica & Essity/Libresse.

Lees ook:
Je cyclus beïnvloedt je liefdesleven
Periodsomnia: heavy periods slapen niet
Period Podcastselectie 
Period Playlist
Period Boekenoverzicht
Period Filmwijzer 
Period Puberboekenoverzicht

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.