Premenstruele dysforische stoornis (PMDD) en premenstruele exacerbatie (PME) hebben allebei een link met de menstruatiecyclus, zoals het woord ‘premenstrueel’ al aangeeft. Beide aandoeningen zijn superlastig van elkaar te onderscheiden. Omdat het belangrijk is dat de juiste diagnose wordt gesteld, zoomen we hier in op de vraag: wat zijn de overeenkomsten en verschillen?

Over PMDD & PME

PMDD zou je kunnen omschrijven als een extreme vorm van PMS. Net als bij PMS beginnen de klachten namelijk één tot twee weken voor de menstruatie (dus in de luteale ofwel premenstruele fase) en verdwijnen deze binnen een paar dagen na het begin van de menstruatie. Anders dan bij PMS, gaat het bij PMDD vooral om hevige psychische klachten. Denk aan prikkelbaarheid, angsten, stemmingswisselingen, woedeaanvallen, zwaarmoedigheid en depressieve stemmingen tot en met suïcideneigingen aan toe.

PME staat voor premenstruele exacerbatie. Exacerbatie is een algemene, medische term voor chronische aandoeningen die een wisselende mate van activiteit vertonen. Bij PME gaat het om een verergering van symptomen van een andere aandoening in de premenstruele fase. Die andere aandoening kan bijvoorbeeld een depressieve stoornis of angststoornis zijn. Ook schizofrenie, PTSS, alcoholisme, eetstoornissen en andere verslavingen, psychoses en persoonlijkheidsstoornissen (borderline) kunnen in de premenstruele fase verergeren.

Superlastig: de juiste diagnose stellen

Het zal geen verrassing zijn dat het lastig is om de juiste diagnose te stellen. Om te beginnen wordt de diagnose PMDD vaak gemist omdat de klachten worden toegeschreven aan een depressieve stoornis of persoonlijkheidsstoornis. Best bijzonder, omdat een paar maanden de cyclus in kaart brengen voldoende is om aan te tonen dat er een link is. Maar zelfs als die link is gelegd, ben je er dus nog niet. Volgens de Stichting PMDD Nederland heeft ongeveer de helft van de vrouwen die behandeling zoekt voor PMS of PMDD in feite PME van een andere aandoening, zoals depressie.

Daarmee lijkt de cirkel weer rond. Gerechtvaardigde vraag: waarom is het dan belangrijk om PMDD/PMS en PME van elkaar te onderscheiden? Het antwoord ligt voor de hand: die juiste diagnose is nodig om tot een effectieve behandeling te kunnen komen. Sommige behandelopties voor PMDD (denk aan chemische of chirurgische menopauze) zijn niet effectief voor PME, omdat deze de onderliggende aandoening niet effectief behandelen. Ander voorbeeld: bij PMDD is het vaak voldoende om antidepressiva alleen in de PMS-fase in te nemen, bij PME moet dit waarschijnlijk gedurende de hele cyclus.

PME, PMDD of PMDD én PME? 

​Op de website van Stichting PMDD Nederland vonden we een overzichtelijk zoek-de-verschillen lijstje:

• PMDD – als symptomen premenstrueel optreden. Ze verdwijnen binnen een paar dagen na het begin van de menstruatie en ze zijn niet aanwezig in de week na de menstruatie.
• PME – als symptomen aanwezig zijn gedurende de hele cyclus, maar ernstiger worden in de luteale/premenstruele fase.
• PMDD én PME- sommige symptomen zijn aanwezig gedurende de hele cyclus en verergeren in de luteale/premenstruele fase. Sommige aanvullende symptomen treden alleen op in de luteale/premenstruele fase en verdwijnen rond de tijd van de menstruatie.

Lang verhaal kort: als je alleen symptomen ervaart in de premenstruele fase, is het hoogstwaarschijnlijk PMDD. Als je gedurende de hele cyclus symptomen ervaart, maar als deze ernstiger zijn in de premenstruele fase, dan is het hoogstwaarschijnlijk PME als gevolg van een andere aandoening. Lekker ingewikkeld: PMDD en PME kunnen ook naast elkaar bestaan.

Wat kun je zelf doen als je vermoedt dat je PMDD/PMS/PME hebt? 1. Breng je cyclus in kaart. Bijvoorbeeld met behulp van een menstruatiedagboek of speciale app. 2. Breng je symptomen, symptoom-voor-symptoom in kaart. Dus niet: ‘psychische problemen-ja’, maar specificeer die psychische problemen. Gaat het om angst? Slapeloosheid? Somberheid? Prikkelbaarheid? Neem je bevindingen mee naar je afspraak met de arts.

Bronnen: levenmetpmdd.be, pmddnederland.nl, iapmd.org.

Lees ook:
PMDD? Je bedoelt zeker PMS? 
Moet je ongesteld worden ofzo? 
Waarom vond ik dit normaal? 

Foto: Shutterstock.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.