Prikkelbaar. Verward. Angstig. Boos. Zwaarmoedig. Depressief. Als je PMDD hebt, verzuip je elke maand opnieuw in de negatieve, psychische symptomen. Maar je hebt dus geen depressieve stoornis. 7 Vragen over PMDD.

1. Waar staat de afkorting voor?

De afkorting PMDD staat voor PreMenstrueel Dysphoric Disorder (in het Engels: Premenstrual Dysphoric Disorder). In Nederland wordt PMDD ook wel Premenstruele Dysfore Stoornis (PMDS) of Premenstrueel Spannings Syndroom (PMSS) genoemd. Sinds 2019 is PMDD als diagnose opgenomen door de WHO (World Health Organization, ICD-11 of disease GA34.41). Daarmee werd erkend dat PMDD een neuro-endocrine aandoening is en geen ‘depressieve stoornis niet anders omschreven’, zoals eerder in het handboek voor de psychiatrie DSM stond vermeld.

2. Waar heb je last van?

Naast een breed scala aan lichamelijke symptomen, zoals een opgeblazen gevoel, gevoelige borsten, slaapproblemen en vermoeidheid, gaat het bij PMDD vooral om psychische klachten. Denk aan prikkelbaarheid, angsten, stemmingswisselingen, woedeaanvallen, zwaarmoedigheid en depressieve stemmingen tot en met suïcideneigingen. Vanwege die psychische symptomen krijgen vrouwen die eraan lijden soms ten onrechte een diagnose als bipolaire stoornis opgeplakt. Het verschil met psychische stoornissen is echter dat PMDD door de hormonale cyclus wordt beïnvloed en dus niet ‘tussen de oren’ zit.

3. Is PMDD hetzelfde als PMS?

PMDD wordt gezien als een variant op PMS. Overeenkomsten zijn er dus zeker. Net als bij het bekendere PMS (Premenstrueel Syndroom) ontstaan de klachten in de tweede helft van de cyclus (luteale fase). Het grote verschil is dat de klachten bij PMDD vaker psychisch en emotioneel van aard zijn en ook heviger.

Om het extra ingewikkeld te maken, bestaat er ook nog zoiets als Premenstruele Exacerbatie (PME). Bij PME verergeren de symptomen van een andere aandoening, zoals een depressieve stoornis of een angststoornis, in de premenstruele fase.

4. Hoeveel vrouwen hebben PMDD?

Naar schatting 3 tot 8% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd heeft met het extreme zusje van het Prementrueel Syndroom (PMS) te maken. PMS komt aanmerkelijk vaker voor: 80% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd ervaart één of meer PMS-symptomen. Er zijn overigens zoveel verschillende PMS-symptomen dat het bijna onmogelijk lijkt om helemaal nergens last van te hebben.

5. Wat is de oorzaak?

Hoe het syndroom precies ontstaat, is onbekend. Duidelijk is dat er een link is met de menstruatiecyclus: PMDD is een heftige, negatieve reactie op het natuurlijke stijgen en dalen van oestrogeen en progesteron. Waarom de ene vrouw wel hevig reageert op veranderingen in de hormoonhuishouding en de andere niet is nog onbekend.

Men denkt momenteel dat PMDD een stoornis op celniveau is en dat de symptomen verergeren door gebeurtenissen die met de voortplantingscyclus hebben te maken, zoals menstruatie, zwangerschap, bevalling en premenopauze. Onderzoek bij families en tweelingen wijst erop dat PMDD mogelijk erfelijk is.

6. Wat zijn de behandelopties?

Behandelopties die momenteel worden voorgeschreven om de symptomen te beheersen zijn: veranderingen in leefstijl (verbeteren slaappatroon, verminderen stress), dieet- en voedingsaanpassingen, medicatie (anticonceptiepil, antidepressiva). Sommige vrouwen lijden zo dat zij kiezen voor medicatie die hen in een chemische menopauzetoestand brengt of voor chirurgisch ingrijpen (verwijderen eierstokken en baarmoeder). Na de menopauze verdwijnen de symptomen namelijk. Er is helaas geen behandeloptie die voor iedereen werkt.

 7. Wat kun je doen als je denkt dat je PMDD hebt?

Er is geen bloed- of speekselonderzoek om PMDD vast te stellen. De diagnose wordt gesteld op basis van symptomen. Houd daarom een menstruatiedagboek bij voordat je medische hulp zoekt. De scorekaart van de Stichting PMDD Nederland is een goed tool. Gebruik hiervoor desnoods een app. Breng in kaart waar je last van hebt en op welke dagen. Twee maanden zijn meestal al genoeg om een link met de menstruatiecyclus te leggen.

Support nodig? 

• In Nederland is de Stichting PMDD Nederland hét platform over dit onderwerp. Op de website vind je veel achtergrondinformatie, feiten en cijfers en info over behandelmethoden. De stichting heeft ook een besloten Facebookgroep. Meer informatie: pmddnederland.nl.
• Internationaal maakt onder meer de International Association For Premenstrual Disorders zich sterk voor vrouwen met PMDD. Je kunt er terecht voor hulp van een vertrouwenspersoon via peer support en er is ook een lotgenotengroep op Facebook.

Lees ook:
PMDD? Je bedoelt zeker PMS? 
Moet je ongesteld worden ofzo? 
Waarom vond ik dit normaal? 

Foto: Nate Neelson via Unsplash.

Period! is een onafhankelijk, online magazine over de menstruatiecyclus. De informatie op Period! vervangt geen medisch consult. Raadpleeg bij medische klachten altijd een arts. In redactionele artikelen kom je soms affiliatielinks tegen. Gesponsorde samenwerkingen vind je in de categorie Spotlight. Heb je vragen? Kijk dan even op onze contactpagina.